Kış Lastiğinde Mevzuat Sorunu

2016 yılının ilk günlerinde beş büyük otobüs kazası yaşandı. 4 Ocak 2016’da Kırşehir’de 3 kaza, 5 Ocak 2016’da ise Konya Ereğli ve Kayseri kazaları yaşandı. Bu kazalar bir tesadüf değil. Çünkü lastik mevzuatımız Orta Avrupa şartlarına göre hazırlanmış. Bu kazaların yaşandığı bölge Orta Avrupa değil, Kuzey Avrupa iklim şartlarına yakın.

YEDEK PARÇA VE EKİPMAN 11.01.2016, 18:46 11.01.2016, 19:12 Taşıma Dünyası

Alpay Lök / Mak. Y. Müh.

2016 yılının ilk günlerinde beş büyük otobüs kazası yaşandı. 4 Ocak 2016’da Kırşehir’de 3 kaza, 5 Ocak 2016’da ise Konya Ereğli ve Kayseri kazaları yaşandı. Bu kazalar bir tesadüf değil. Çünkü lastik mevzuatımız Orta Avrupa şartlarına göre hazırlanmış. Bu kazaların yaşandığı bölge Orta Avrupa değil, Kuzey Avrupa iklim şartlarına yakın. Bu nedenle bizim lastik mevzuatında şehirlerarasında iç Anadolu ve Doğu Anadolu’ya kuzey Avrupa şartlarına uygun lastikler yani önde ve arka da üç tepeli dağ içinde kar taneli lastiklerin kullanılmasını ciddi şekilde düşünmeliyiz.

Kış lastiği tanımı Trafik Kanunu’na mutlaka girmeli.

Bu beş kazalarla ilgili lastik mevzuatımızdaki eksikliklerde bir sebep olarak ortaya çıkıyor. Lastik mevzuatını gözden geçirmemiz ve denetimini kolaylaştırmamız gerekiyor. Polislerin işi lastiklere bakmak olmamalı. Herkese kendi lastik uygunluğunu yetkililerce beyan ve uygunluk belgesi alınması zorunluluğu getirilmeli. Kış Lastiği tanımı Trafik Kanunumuz da yok. Ulaştırma Bakanlığı genelgesi üzerine sadece ticari araçlara uygulanıyor. Kış lastiği tanımı Trafik Kanunu’na girmeli. Ayrıca daha önce 2013-2014 Aralık’ta 54 ilde Emniyet Genel Müdürlüğü’nün Genelgesi ile tüm otomobillerde kış lastiği zorunluluğu getirilmişti. Ancak bu yıl 2015 Aralık’ta bu yapılmadı. Ticari araçların kış lastiği zorunluluğu iyidir, ama diğer araçlarda olmaması trafik güvenliğini zayıflatmaktadır.

Kış Lastiği Denetim Belgesi Uygulaması 2012’de geliyor denmişti

Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım 6 Temmuz 2012’de yaptığı açıklamada ise Kış Lastiği Denetim Belgesi uygulamasının getirileceğini açıklamıştı. Buna göre; kışın yol kenarı kış lastiği denetimini kolaylaştırmak için araçlarda bu mevzuata uygun kış lastiği takılı olduğunu belirten, lastikleri takan servis tarafından doldurularak onaylanmış, kış lastiği denetim belgesi bulundurulması ve trafik denetimlerinde gösterilmesi zorunluluğu getirilmesi kararı alındı.

Üç soru

Bu trafik kazaları akıllara şu üç soruyu getiriyor:

1) Otobüste takılı olan lastikler UDH Bakanlığının “Kış Lastiği Genelgesi”ne uygun mudur?

UDH Bakanlığının 27.11.2012 tarihli “Kış Lastiği Genelgesi”ne göre şehirlerarası yollarda çalışan otobüslerde sadece çeker dingilde “M+S Dört Mevsim Lastiği” takılması yeterlidir. Yüksek olasılıkla bu üç araçta takılı olan lastikler bu mevzuat şartını sağlamaktadır.

2) Kışın kazaları azaltmak için Bakanlığın “Kış Lastiği Genelgesi” yeterli midir?

Ağır ticari araçlar için AB ülkelerinde “kış lastiği” tartışması devam etmektedir. Teknik olarak “M+S Dört Mevsim Lastiği” ile “Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi” (3PMSF) logosu olan “M+S Kış Lastiği” birbirinden farklı lastiklerdir. “M+S” lastiği çoğunlukla kamyon ve çekicilerde yaz-kış kullanılabilen çeker dingil lastiğidir. Orta Avrupa ülkelerinde kışın ağır taşıt çeker dingilinde “M+S” lastiğinin takılması yeterli sayılmaktadır. Soğuk iklimlerde, Kuzey Avrupa’da, tüm dingillerde “Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi” (3PMSF) logosu olan “M+S Kış Lastiği” istenmektedir.

3) Otobüsün ön ve arka tekerleklerinde “Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi” logosu olan “M+S Kış Lastiği” takılması bu kazayı önleyebilir miydi?

İç Anadolu kış iklimi Kuzey Avrupa’ya, Doğu Anadolu da İskandinav iklimine benzemektedir. Kuzey Avrupa kış şartlarına benzer düşük sıcaklıklarda ve karlı/buzlu yollarda “Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi” logosu olan “M+S Kış Lastiği”nin yola tutunması Orta Avrupa Kış şartlarına uygun “M+S Dört Mevsim Lastiği”ne kıyasla daha uygundur. Bu kadar yüksek ölümlü otobüs kazaları AB ülkelerinde görülmemektedir. Bu son sorunun yanıtı: Yüksek olasılıkla “evet”tir.

Önerilerimizi aşağıda sıralayabiliriz:

1) 31 Temmuz 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Trafik Güvenliği Eylem Planı” 2015 yılı hedefleri içinde yer alan 2918 sayılı “Trafik Kanununda Kış Lastiği tanımı getirilmesi ve Kış Lastiği kullanımının Mevsim ve Bölge koşulları çerçevesinde zorunlu hale getirilmesi ve denetimlerin yapılması” süratle yerine getirilmelidir.

2) "Dört Mevsim Lastiği Genelgesi" durumuna dönüştürülen UDH Bakanlığı "Kış Lastiği Genelgesi" süratle değiştirilmeli ve ülkemiz şartlarına uydurulmalıdır.

3) EGM’nin Kış Lastiği zorunluluğu içine aldığı illere çalışan şehirlerarası otobüslerde otobüsün ön ve arka tekerleklerinde “Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi” logosu olan “M+S Kış Lastiği” takılması zorunlu olmalıdır.

4) ECE R 109 Tip onayı olan sertifikalı “Kaplama Kış Lastiği” de kabul edilir,

5) Araç muayenesi yapılmamış ve 1 Aralık-1 Nisan arası Kış Lastiği takmamış ticari araçlar trafikten men edilmelidir,

6) Yeni bir ulusal düzenleme yapılarak, mevcut araç muayene sistemine ek olarak, gerekli akreditasyonları almış yetkili araç servisleri tarafından uygulanacak, otobüsleri iki muayene arasında yıl içinde ilaveten üç kez sökme/takmalı “lastik ve fren” ağırlıklı yeni bir “Ticari Araç Teknik Güvenlık Denetimi” devreye alınmalıdır,

7) Makina Mühendisleri Odası (MMO) tarafından eğitilip ve ilgili bakanlık tarafından yetkilendirilecek “Filo Mühendisi”ne ticari araçların periyodik bakım, enerji tasarrufu, sürücü eğitimi, güvenli bakım ve doğru yedek parça kullanımı gibi konularda denetim görevi verilmelidir.

8) Kışın, yol kenarı kış lastiği denetimini kolaylaştırmak için araçlarda;

- “Kış Lastiği Mevzuatına” uygun kış lastiği takılı olduğunu belgeleyen,

- Otobüse lastikleri takan lastik/araç servisi tarafından doldurulmuş,

- MMO tarafından eğitilip ve ilgili bakanlık tarafından yetkilendirilecek “Filo Mühendisi” tarafından onaylanmış,

- “Kış Lastiği Denetim Belgesi” bulundurulması, trafik denetimlerinde gösterilmesi ve maddi hasarlı trafik kazası sonrası “Kaza Tesbit Tutanağı” ile bir kopyasının verilmesi zorunlu olmalıdır,

9) Trafik kazasına karışmış kış lastiği takılı olmayan araçlarda trafik sigortası hasar/yolcu tazminatı araç sahibine rücu edilmelidir.

10) Kış lastiği zorunluluğuna uymayan araçlara: X TL Para Cezası + X Ceza Puanı, Kış lastiği takmadığı için trafiği aksatan veya usulsüz “Kış Lastiği Denetim Belgesi” bulunduran araçlara: 2X TL Para Cezası + 2X Ceza Puanı trafik cezası verilir. ■

“Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi” logosu (3PMSF) olan “M+S Kış Lastiği”

Kış lastiği hayat kurtarır

- Otobüslerde soğuk iklimlerde önde ve arkada “Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi” logosu olan “M+S Kış Lastiği” takılması zorunlu olmalıdır. Bu şekilde fren mesafesi ve yol tutuşu daha iyi olacaktır.

- AB ülkelerinde bu konuda tek tip bir mevzuat henüz yok. Orta Avrupa ülkelerinde çeker dingilde M+S logolu lastik kullanımına onay var. Ancak daha soğuk yerlerde, yani soğuk iklimlerde “Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi” logosu olan “M+S Kış Lastiği” talep edilen ülkeler var.

- Dört Mevsim Lastiği de denilen “M+S Lastiği”nin herhangi bir test kriteri yok. Yani dileyen lastik üreticisi, kendi test kriterlerine göre dilediği lastiğin üzerine M+S logosu vurabiliyor.

- Kamyon ve çekicilerin çeker dingillerinde fabrika çıkışı lastik olarak “M+S” lastiği takılıyor. Yani Orta Avrupa “Kış Lastiği” uygulamasında bir kamyon veya çekici fabrika çıkışı lastiği ile yaz-kış dolaşabiliyor. Ancak araç yolda kalırsa ceza ödüyor, kaza yaparsa sigorta lastiği yetersiz görürse kasko tazminatı ödemiyor.

- Ortalama 1100 m rakım olan ülkemizde, İç ve Doğu Anadolu’da Kuzey Avrupa kışından farksız ve belki daha sert iklim vardır. EGM’nin tanımladığı 54 ilde taşımacılık yapan şehirlerarası otobüslerde mutlaka tüm tekerleklerde “Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi” logosu olan “M+S Kış Lastiği” veya bu özellikte olduğu belgelenmiş kaplama Kış Lastiği kullanılmalıdır. ■