13.12.2019, 12:58
Yönetmeliğin çelişki ve açmazları
15 Kasım 2019 tarihli Yönetmelik değişikliği hakkındaki görüşlerimi basılı veya dijital ortamda sektörel gazetelerde ve toplantılarda açıkladım. Şimdi buna Bakanlık oluru eklendi. Bunu da dikkate alarak bir özet değerlendirme yapacağım.
B1, D1’de 9-23 koltuklu taşıtlar niye yasak?
B1 ve D1 belgelerinde 24 yolcudan daha az kapasiteli taşıtların kullanılmasını önceden beri savunurum. Buna ilişkin yasağın bir anlamı yok. Bazıları büyük kapasiteyle taşımacılığın daha ekonomik olacağını söyleyebilir. Çok sayıda yolcu olan bir hatta hiç kimse düşük kapasiteli taşıt çalıştırmaz. Ama yolcu azken yolcuları bütün gün bekletip akşam bir otobüsle taşımak da akıl kârı değildir. Rekabet içindeki taşımacı da akıllıdır, seçimi ona bırakın. Şimdi 8 yolcuya kadar taşıtlar da kullanılabiliyor. 9-23 arasını engellemenin hiçbir anlamı yok.
Bakan oluru geçici mi, kalıcı mı?
Bakan oluru ile yapılıp yapılamayacağı bir yana, Yönetmelikteki düzenlemelere geçici maddeler yoluyla yavaş geçiş yapılması uygun ve doğru olabilir. Bu kapsamda otomobille taşımacılıktaki taşıt yaşlarını ve B, D belgelerine kaydedilebilecek taşıt sayısını geçici olarak düşürmek mümkündür. 1 Haziran’da, zamanı gelince bunun etkileri ortadan kalkacaktır. Yeter ki, bunlar kalıcı düzenlemeye dönüşmesin. Ancak silindir hacminin 1900 cm3’ten 2500 cm3’e yükseltilmesi kalıcı etkiler yapar. Bu işi zorlaştırmaktan başka anlam taşımaz.
Niye işin esasları öne çıkarılmıyor?
Yönetmeliğe ve buna ilişkin tartışmalara doğru yaklaşabilmek için iki hususu iyi bilmek gerekir: Yetki belgesi kapsamı ve belediyelerin yetkileri.
Yetki belgesi sahiplerinin almış oldukları yetki belgesinin kapsamı dışında faaliyette bulunamayacakları hususu ilk yönetmeliklerde daha görünür yerlerde olmak üzere tüm yönetmeliklerde yer almaktadır. Mevcut yönetmeliğin 40’ıncı maddesinin 17’nci fıkrası da böyledir.
Belediyelerden alınan yetki/izin belgelerinin geçerliliği belediye alanıyla sınırlıdır. Bir belediyeden alınan belge ile başka yerde faaliyette bulunulamaz. Önceki yönetmeliklerde yer alan bu husus, şimdi Yönetmelikte yazılı değilse de geçerliliğini koruyor. Bu kapsamda bir büyükşehir belediyesinden alınan herhangi bir belge, örneğin taksi belgesi belediyenin alanı dışında geçerli değildir. Büyükşehir olmayan illerde de gerek il merkezi gerekse ilçe merkezi belediyelerinin verdikleri belgeler de belediye alanıyla sınırlı olup bu il veya ilçe merkezinin belediye sınırları dışında kalan alanlarında dahi kullanılamaz.
İliçi taşıma yetkileri kimin?
Bakan olurunda “KTY kapsamında düzenlenecek A1(T) yetki belgelerine iliçi hat verilmemesi” düzenlemesi yer almaktadır. Yetki belgesi türleri yönetmelikte yer almakta olup bunlar arasında A1(T) yer almadığından tam anlamını bilemiyoruz. İfadeden bunun tarifeli A1 belgesi olduğunu çıkarabiliyoruz. Buna göre şu sorular akla geliyor:
- A1 belgelerinin tarifeli ve tarifesiz hatta kamuya hizmet veren türleri var mıdır?
- A1(T)’lere ilişkin kısıtlama hem büyükşehir olan hem de olmayan illeri kapsamakta mıdır?
- Büyükşehir olmayan illerde iliçi tarifeli otomobil taşımacılığı yapılamayacak mıdır?
- Belediye izinli taşıtlar belediye alanı dışına çıkarak taşıma yapabilir mi?
- Tarifesiz A1 belgeleri; büyükşehir olan illerde iliçi taşıma yapabilir mi?
- Bu taşıma taksi otomobillerin işini yapmak olmaz mı?
- B1, D1 belgelerine kayıt edilecek otomobiller iliçi hat yasağı kapsamının dışında mı?
- Böyle ise büyükşehirlerde belediyenin yetki alanına girilmiyor mu?
- B2, D2 belgelerine kayıt edilecek otomobiller zaten hat yasağı kapsamında olamayacağına göre bunlar iliçi tarifesiz (grup, turizm) otomobil taşımacılığı yapabilecek mi?
- Büyükşehirlerde bu taşımalar taksi otomobillerin alanına girmiş olmayacak mı?
- Belediyeden izinli taksi otomobillerin kendi alanları dışında faaliyet gösterecek otomobillere karşı çıkmalarının haklı gerekçesi olabilir mi?
B2, D2’lere servis taşımacılığı yasaklandı mı?
Servis belgelerinin servis dışı faaliyetine niye özel yasak?
Kapsam dışı kullanımla ne kast ediliyor?
A1, B2, D2 ve servis taşımacılığı yapmak üzere D4 yetki belgesi olan yetki belgesi sahipleri, yetki belgesi eki taşıt belgelerinde kayıtlı taşıtlarını, taşıtın kayıtlı olduğu yetki belgesi kapsamı dışında ve/veya yetki belgesi olmayan gerçek veya tüzel kişilerin faaliyetleri için kullandıramazlar. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 50 uyarma verilir…
Bu düzenleme içinde iki husus yer alıyor: Birincisi; yetki belgesi sahiplerinin kayıtlı taşıtlarını yetki belgesi kapsamı dışında kullandırma yasağı. Yetki belgesinin kapsamı belli olup taşıtların da bu kapsamda kullanılması, kapsam dışı faaliyet genel yasağı içinde değil midir? Yetki belgesi kapsamı içinde olan her türlü taşıma faaliyeti için taşıtlarını kullandırmaları kadar doğal bir şey olamaz.
İkinci husus; yetki belgesi olmayan gerçek veya tüzel kişilerin faaliyetleri için kullandırma yasağıdır. Yetki belgesi sahipleri taşıma yapmak için belge alırlar ve kapsamlarına uyan her türlü taşıma faaliyeti için hizmet verir, taşıtlarını kullandırırlar. Taşıma hizmeti talep eden kişinin yetki belgesi sahibi olup olmaması diye bir durum düşünülemez. Bu, sadece bunu talep eden kişinin kendisinin de taşımacı olması halinde önem kazanır. Böyle bir durumda da yetki belgesi sahibi olması dahi taşıtların onun taşımalarında kullandırılmasına imkan vermez. Bu husus zaten başkalarının taşıtlarını kullanma yasağı kapsamına girer ve kullandıranın değil kullananın suçu olur. Madde metninden anlaşılanlar bunlar olup bunlar dışında bir kasıt var ise ifadenin ona uygun şekilde yapılması gerekir.
Ne yapılmalı?
Tüm taşımalar;
B1ve D1’lerin gece iliçi taşıma hakları ne oldu?
Son Yönetmeliğin ilk şeklinde 41’inci maddenin 5’inci fıkrasıyla B1 ve D1’lere 22:01-04:59 saatleri arasında taşıma imkanı verir mahiyette, bu saatler dışında 100 km’ye kadar illerarası ve iliçi taşıma yasağı getirildi. 2018 sonunda yapılan değişiklik ile bu saatler dışındaki 100 km’ye kadar taşıma yasağı yönetmelikten çıkarıldı. Son değişiklikle de bu saatler dışındaki iliçi taşıma yasağı da yönetmelikten çıktı. Bu yasakların kaldırılması adı geçen taşımaların saate bağlı olmaksızın serbest olacağı anlamında mıdır? Yoksa hiç yapılamayacağı anlamına mı gelmektedir?
B2, D2’lere servis taşımacılığı yasaklandı mı?
Geçici 3’üncü maddeye, “Bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten önce servis taşımacılığı faaliyetinde bulunan D2 yetki belgesi sahipleri, durumlarını 31.12.2021 tarihine kadar bu Yönetmeliğe uygun hale getirmek zorundadırlar” fıkrası eklendi. D2 yetki belgesi sahiplerine servis taşımacılığı veya başka bir konuda uyulması gerekli yeni bir düzenleme yapıldığını görmüyoruz. Böyle ise bunlar neye uyacaklar? Bunun anlamı servis taşıması yapmayacaklar, olabilir mi? Eğer böyle ise ve servis taşıması D2 belgesinin faaliyet kapsamı dışında ise ayrı bir yasaklama getirmeksizin zaten yapmamaları gerekmez mi?
Servis belgelerinin servis dışı faaliyetine niye özel yasak?
Yönetmeliğin 41’inci maddesine eklenen fıkra ile servis taşımaları yapmak üzere yetki belgesi alanlar, bu yetki belgesiyle servis taşımacılığından başka faaliyette bulunamıyorlar. Belge kapsamı dışında faaliyet herkese yasakken bunun servis taşımacıları için özel olarak belirtilmesine gerek var mı? Yönetmelikte sadece özel D4 belgeleri için servis taşımacılığından söz ediliyor. Yani servis taşımacılığı sadece belge türleri arasında yer almayan bu özel belgelerin hakkı oluyor. Öyle ise D2’lerin bunu yapmaması zaten zorunlu olmuyor mu?
Kapsam dışı kullanımla ne kast ediliyor?
Yeni değişikliğin 10’uncu maddesiyle Yönetmeliğin 30’uncu maddesinin 4’üncü fıkrası değiştirildi:
A1, B2, D2 ve servis taşımacılığı yapmak üzere D4 yetki belgesi olan yetki belgesi sahipleri, yetki belgesi eki taşıt belgelerinde kayıtlı taşıtlarını, taşıtın kayıtlı olduğu yetki belgesi kapsamı dışında ve/veya yetki belgesi olmayan gerçek veya tüzel kişilerin faaliyetleri için kullandıramazlar. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 50 uyarma verilir…
Bu düzenleme içinde iki husus yer alıyor: Birincisi; yetki belgesi sahiplerinin kayıtlı taşıtlarını yetki belgesi kapsamı dışında kullandırma yasağı. Yetki belgesinin kapsamı belli olup taşıtların da bu kapsamda kullanılması, kapsam dışı faaliyet genel yasağı içinde değil midir? Yetki belgesi kapsamı içinde olan her türlü taşıma faaliyeti için taşıtlarını kullandırmaları kadar doğal bir şey olamaz.
İkinci husus; yetki belgesi olmayan gerçek veya tüzel kişilerin faaliyetleri için kullandırma yasağıdır. Yetki belgesi sahipleri taşıma yapmak için belge alırlar ve kapsamlarına uyan her türlü taşıma faaliyeti için hizmet verir, taşıtlarını kullandırırlar. Taşıma hizmeti talep eden kişinin yetki belgesi sahibi olup olmaması diye bir durum düşünülemez. Bu, sadece bunu talep eden kişinin kendisinin de taşımacı olması halinde önem kazanır. Böyle bir durumda da yetki belgesi sahibi olması dahi taşıtların onun taşımalarında kullandırılmasına imkan vermez. Bu husus zaten başkalarının taşıtlarını kullanma yasağı kapsamına girer ve kullandıranın değil kullananın suçu olur. Madde metninden anlaşılanlar bunlar olup bunlar dışında bir kasıt var ise ifadenin ona uygun şekilde yapılması gerekir.
Ne yapılmalı?
Tüm taşımalar;
- Taşınana göre yolcu veya yük oluşu…
- Taşımanın yapıldığı yere göre uluslararası, illerarası, iliçi, ilin büyükşehir oluşu ve olmayışı, belediye alanı dışı veya içi oluşu…
- Taşımanın türüne göre tarifeli, tarifesiz ile servis oluşu…
dikkate alınarak hangi belge ile hangi taşımaların yapılabileceği ve/veya hangi taşımaların hangi belgeyle yapılabileceği net biçimde belirlenmeli ve ilan edilmelidir. Aksi halde tartışmalar ve itirazlar sürecek, taşımacılar arasında barış sağlanamayacaktır. ■
15
açık
