U-ETDS ve Hukuka Aykırılıklar

 

08.01.2018 tarih ve 30295 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği ile Ulaştırma Elektronik Takip ve Denetim Sistemine (U-ETDS) geçilmiştir. U-ETDS,Kanun ve Karayolu Taşıma Yönetmeliğine göre faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilerin, faaliyetlerine ilişkin Bakanlıkça belirlenen verilerin tutulduğu, gerektiğinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla veri paylaşımına açık olduğu/olabileceği sistemi ifade etmektedir.

Sisteme uyum sürecine ilişkin olarak A1, A2, B1, B2, D1, D2 yetki belgesi sahibi taşımacıların bazı verileri U-ETDS sistemine işleme zorunluluğu 31.12.2019 tarihine kadar ertelenmişti ve bu sistemin uygulanmasına 31.12.2019 tarihinden itibaren başlanılacağı yönetmeliğin geçici 2’nci maddesinde düzenleme altına alınmıştı. Ancak 25.05.2018 tarih ve 30431 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümleri uyarınca U-ETDS sistemini kullanma zorunluluğu 01.11.2018 tarihinde başlayacaktır. A1, A2, B1, B2, D1, D2 yetki belgesi sahibi taşımacılar tarafından, taşıt plakasının ve ATS bilgilerinin, taşıtta görevli personel bilgilerinin ve yolculara ait bilgilerin (A1, A2, B2, D2 yetki belgesi sahibi taşımacılar için taşınan tarafın/tarafların adı, soyadı veya unvanları, kalkış ve varış yeri, taşıma güzergahı, taşımanın yapılacağı gün/günler ve saat/saatler, taşınacak yolcu sayısı, taşıma ücretinin belirtilmesi ve her seferde taşınan yolcuların numaralandırılmış oturma yerlerine göre düzenlenmiş yolcu Türk vatandaşı ise T.C. kimlik numarasının, Türk vatandaşı değilse uyruğu, pasaport numarasının veya varsa yabancı kimlik numarasının, ad ve soyadlarının yazılı olduğu yolcu listesinin) U-ETDS sistemine işlenmesi gerekmektedir.

U-ETDS ile yolcu, kargo ve eşya taşımacılığının kayıt altına alınması amaçlanmaktadır. 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nda bu yönde açık bir düzenleme bulunmamasına rağmen yönetmelik hükmü ile elektronik takip ve denetim sistemine geçilmesi hukuken yerinde değildir. Ticari veriler ile yolculara ait kişisel verilerin izlenmesi ve takip edilmesi için kanuni bir düzeleme yapılması aşağıda açıklanacağı üzere anayasal zorunluluktur. Karayolu Taşıma Kanunu’nun 34’üncü maddesinde taşıma hizmetlerinin denetimine ilişkin usul ve esasların yönetmelik ile düzenleneceği hükme bağlanmıştır. Bakanlıkça bu maddeye dayalı olarak Ulaştırma Elektronik Takip ve Denetim Sisteminin getirildiği ileri sürülebilir. Ancak Anayasanın 20’nci maddesinin 3’üncü fıkrasında; “Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir” hükmüne yer verilmiştir. 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun 6’ncı maddesinin 3’üncü fıkrası uyarınca sağlık ve cinsel hayat dışındaki kişisel veriler, kanunlarda öngörülen hâllerde ilgili kişinin açık rızası aranmaksızın işlenebilir. Bu nedenle yolculara ait kişisel bilgiler ile ulaşım bilgilerinin elektronik ortama işlenebilmesi için kanuni bir düzenleme yapılması gereklidir. Açık bir kanuni dayanak olmaksızın yönetmelik ile yapılan Ulaştırma Elektronik Takip ve Denetim Sistemi düzenlemesi anayasaya aykırılık oluşturmaktadır. Nitekim, Anayasa Mahkemesi 25.12.2014 tarih ve E: 2014/74 K: 2014/201 sayılı kararında; “Yasama yetkisinin devredilemezliği ilkesi gereğince, Anayasa'nın açıkça kanunla düzenlenmesini öngördüğü konularda yürütme organına doğrudan ve ilk elden düzenleyici işlem yapma yetkisi verilemez. Kurumun faaliyet alanı kapsamında elde ettiği sağlık bilgilerinin korunması, paylaşılması ve tutulmasına yönelik usul ve esasları belirleme yetkisini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına veren itiraz konusu kurallar, Anayasa'nın 20. maddesinde öngörülen kişisel verilerin korunmasına ilişkin usul ve esasların ancak kanunla düzenlenebileceğine ilişkin güvenceye aykırıdır.” gerekçesine yer verilmiştir.