Pandemi herkesin hayata bakış açısını değiştirdi

İstanbul merkezli Temizsoy Otobüs İşletmeleri 1991 yılında kurulmuş. 21 adedi büyük otobüs, 14 adet kadar da midibüs olmak üzere 35 araçlık bir filoya sahip Temizsoy Otobüs İşletmeleri, turizm taşımacılığının yanı sıra personel taşımacılığı alanında da faaliyet gösteriyor. Gelecek yıl 30’uncu yaşını kutlayacak olan Temizsoy Otobüs İşletmeleri Yönetim Kurulu Başkanı Serkan Temizsoy ile sektörün mevcut durumunu ve geleceğe yönelik beklentilerini konuştuk.

Şu an araçların parklarda yattığını belirten Serkan Temizsoy, “Bundan sonrası için en iyimser tahminim; aşı hazır denilip, piyasaya sunulduktan sonra insanların tekrar seyahat moduna girmeleri 2021 Mart-Nisan ayı gibi olabilir. Bu da yüzde 25-30 gibi bir hareketlilik getirebilir. Sektörün moda girmesi ise hemen olmayacak, seyahatlerin yüzde 60’lar seviyesine geleceğini düşündüğüm 2022 Mart-Nisan gibi olacak. 2019 seviyesindeki turist ve ciro seviyesine ulaşmak ise ancak 2023’te mümkün olabilir. Bu da tüm dünyada aşının yaygın bir şekilde yapılması ile mümkün olacak. Şu anda acenteler önlerini göremedikleri için, 2021 için bir çalışma yapmıyor, çünkü grup getirme riskine kimse girmek istemiyorlar. Her an yeni tedbirler alınıyor. Yarın yine pandemi tedbirleri kapsamında tamamen kapanma olmayacağının garantisini veremez kimse. Şu an pandemi seyri de iyiye gitmiyor. Belki Nisan-Mayıs ayındaki gibi tam kapanma olmayabilir ama daha sıkı tedbirler gelebilir” dedi.

2020 yılına büyük beklentilerle girdiklerini ve yatırıma giriştiklerinin bilgisini veren Serkan Temizsoy, “2019 sonunda bir ve 2020 Ocak ayında bir olmak üzere 2 Tourismo yatırımı yaptık. Jolly Tur ile uzun süredir çalışıyoruz. Bu doğrultuda 10 arabamıza kırmızı renkte yeni giydirmeler yaptırdık, içlerinde de tavanlar, koltuklarla ilgili buna uygun çalışma yaptık. Bunlar için 1 milyon TL harcadık. Arabaları Jolly Tur’a kiraya verdik. Nisan ayı geri verdiler. Şu an garajda yatıyorlar. 2020 Tourismo aracı ise daha hiç yürütmedik, plaka bile takmadık” dedi.

İşlerin tamamen durduğu dönemde, turizm taşımacıları şehirlerarasına yöneldiler. Temizsoy Otobüs İşletmesi ise şehirlerarasına yönelmemeyi tercih edenler arasında olmuş: “Şehirlerarası biraz daha farklı bir alan, oraya birkaç araç verip çalıştırmak yerine 20-25 araçla belki bir bölge alıp çalıştırabilir miyiz diye düşündük ama girmedik. Yüzde 50 kapasite şartı ve bilet fiyatları, otogar çıkış ücretleriyle şehirlerarasında da para kazanılacağını düşünmedim.”

Serkan Temizsoy, pandemiyle birlikte şirkette aldıkları önlemleri de şu şekilde açıkladı: “Herkesin aracı garaja çekildi. Biz de biraz ufaldık, 8-10 araç satıldı. 70 olan çalışanımızı 35 kişiye düşürdük. Kısa çalışma ödeneğinden faydalandık. Bu şekilde devam ediyoruz. Kredilerimizi de ödemeye devam ediyoruz. Bus-Market şirketimizle kiralama-alım-satım işleri yapıyoruz. Bu süreçte binek araca yönelik yoğun bir talep oldu. Binek araç alıp satıyoruz. Turizmde yapacak çok fazla iş yok. Şartları zorlarsanız paranızı da kaybedebilirsiniz. Bunun yanı sıra İstanbul’da halk otobüs taşımacılığı alanında da varız. İBB’nin akbil ücreti yerine km başına göre ücret ödeme sistemine geçmesi çok olumlu bir adım oldu. Artık önümüzü görebiliyoruz, kazancımızı biliyoruz. Ücretsiz taşıma gibi sorun da kalmadı. Taksi işimiz de var.”

Turizm taşımacılığı tarafında otobüsün vazgeçilmez olduğunu belirten Serkan Temizsoy, “Uçak bilet fiyatları şu an düşük, böyle devam ettiği sürece acenteler bir süre daha uçağa yönelir. Seyahat sıklığı arttıkça uçak bilet fiyatları da yükselecek. Burada yine otobüs çok önemli bir unsur. Turisti başka şekilde gezdirme imkanınız yok. Daha küçük araçlar öne çıkacak deniliyor, ama buna katılmıyorum. Turistler, büyük otobüsü hem maliyet avantajı hem de daha rahat ettikleri için öncelikle tercih ediyor. Küçük araçlarla taşımak maliyeti büyütüyor. Ayrıca pandemi sonrasında seyahat planları yapılırken de en önemli öncelik maliyet hesabı olacak. Herkes gelirlerini kaybetti, borçlandı. Seyahate tekrar yönelim olduğunda herkes daha ekonomik seyahat planı yapacak. Maliyetleri yönetemezsiniz seyahatler de olmayacak. Burada otobüs her zaman vazgeçilmez unsur olarak devam edecek” dedi.

Turizm destek paketi ile ilgili başvuruyu yaptıklarını belirten Serkan Temizsoy, “Aslında bu kredi A grubu seyahat acentelerine çıktı.Ben aynı zamanda acente sahibiyim. Bu krediye başvuru yaptık. 20 milyon TL cirodan 1 milyon TL kredi çıktı. Ama banka bana diyor ki, ‘parayı ancak fatura kestiğin bir yere öderim, sana vermem’. 1 yıl ödemesiz, 48 ayda veriyor, 1 milyon 300-400 bin aralığında ödüyorsun. Şu andaki faize göre çok iyi ama bu ödemeyi direkt vermediği için çok cazip tarafı kalmıyor” dedi.

Turizm taşımacılığı alanında birleşmelerle daha güçlü sermaye yapısına sahip şirketler olabilir mi? yönündeki sorumuza Serkan Temizsoy’un cevabı, “Birleşme konusunu çok konuştuk; ‘8-10 firma bir araya gelelim, herkes 10 araba koysun 100 araç ile büyük bir yapıda çalışalım’ yönünde düşünceler oluştu, ama hayata geçmedi. Bizim sektörde imkansız değil ama zor. Atlas-Bus diye bir yapı oluştu, tutmadı. Taşımacılık alanı hala kurumsallığa geçiş yapamadı. Şirketlerin profesyonel yöneticilerle idare edilmesi gerekiyor ama öyle değil. Bir kısmımız; ‘mevcut firmalarımızı kapatmaz isek bu iş olmaz’ dedi. Sahip olduğu firmayı kapatmak zor geldi birçoğuna. Ben tek firma oluşumundan yana oldum. Çünkü kendi şirketi devam ederken o şirkete yoğunlaşma tam anlamıyla olamıyor” oldu.

Meslek örgütlerinin de bu süreci çok iyi yönetemediğini de düşündüğünü belirten Serkan Temizsoy, “Taşımacılık sektöründe biz, işimizi hep dengede yürütmeye çalışıyoruz. Çok volümlü bir sektör. 2 milyon 400 bin TL’ye otobüs alıyorsun. Geri dönüşü çok zor oluyor. Araban gece gündüz yolda. Gece saat 03’te telefonun çalar. Meslek örgütlerinin daha profesyonelce yönetilmesi gerekiyor. Kamu nezdinde daha iyi lobi yapabilecek hale gelmeliyiz. Bu noktada TTDER’i çok daha güçlü yapıya dönüştürmemiz gerekiyor” dedi.

Pandeminin herkesin hayata bakış açısını değiştirdiğini belirten Serkan Temizsoy, “Ben bundan sonra eskisi gibi çalışacağımı veya şirketimi çalıştıracağımı düşünmüyorum. Bundan sonra büyük volümlü işler yapayım, büyük cirolar elde edeyim diye düşünmüyorum. Daha butik olarak çalışmayı düşünüyorum. Önceden 30-40’ı kendi arabam, 50-60 da kiralık arabam vardı, sezonda 100 araba ile dönerdim. Ben, 2008’den beri, Jolly Tur’un Türkiye’deki taşıma işini yapıyorum. Benim Jolly Tur ile 2019 cirom 25 milyon TL. İstanbul’da birçok işletme bu cironun yarısını yapamaz. Bu işe verdiğimiz emek çok büyük, karşılığı o kadar değil, pandemide onu anladık. 2016 yılında darbe, patlamalar sektörü iki sene geri attı. 2018-2019 iyiydi. Tamam, 2020’de ‘işler rayına giriyor’ dedik, pandemi çıktı. Bundan sonrası için de beni korkutan İstanbul depremi. Koronavirüs bitse bile uzmanlar başka bir hastalığın yaygınlaşabileceğini söylüyor. Bu yüzden daha butik, daha sağlam çalışmanın daha uygun olacağını düşünüyorum” diye konuştu. ■