Otobüsçüler maliyetlere çözüm arıyor

Sektörün gündemi haline gelen şehiriçi ücretsiz servislerin ve ikramın kaldırılması tartışılmaya devam ediyor. Son dönemde ekonomide yaşanan zorluklar otobüsçüleri maliyetleri aşağıya çekme yönünde arayışlara itti. Sinop, Muğla, Samsun ve birçok ilde ücretsiz servislerin kaldırılmasına yönelik kararlar alındı. İstanbul Otogarı’nda servislerin kaldırılmasına yönelik görüşmeler yapıldı. Ancak bir çözüm bulunamadı. 

TOBB Karayolu Yolcu Taşımacılığı Sektör Meclisi Başkanı Mustafa Yıldırım ve TOFED Genel Sekreteri Mevlüt İlgin sektörün gündemini Taşıma Dünyası’na değerlendirdiler. 

Artık kâr yok…

“Bizim kârımız giderlerimizin içinde saklı” açıklamasını yapan TOBB Sektör Meclisi Başkanı Mustafa Yıldırım, “Şu andaki işletme giderlerinin içinde net olarak söylüyorum kâr yok. Kâr; serviste, ikramda, acente komisyonunda, internette ve bazı tasarruflarda saklı. Hat esasını getirip her önüne gelenin istediği yere sefer açmasını engellememiz lazım. Otobüslere sınıflandırma getirip 2+1 otobüslerin tekli koltuklarını 15 lira fark ile satmamız lazım. 2+1 koltukların 2+2 fiyatına satılmasının ne anlamı var bu durumda. Sektörün geleneksel yapısından sıyrılıp geleceğe yelken açması lazım” dedi. 

Servisler ücretli olmalı 

Servislerin kaldırılmasına yönelik toplantıların yapılmasına rağmen bunun olmayacağını dile getirdiğini belirten Yıldırım, “Son dönemde servislerin kaldırılmasına yönelik bazı adımlar atıldı. İstanbul dışında bazı illerde de bu hayata geçti. Ancak İstanbul’un konumu ve durumu hepsinden daha farklı. Servislerin kaldırılması değil, ama ücretli hale getirilmesinin konuşulması gerektiğini dile getiriyorum hep. Son örnek yeni havalimanına yönelik İETT 150 otobüslük bir ihale düzenledi ve bu ihaleyi İstanbul Otobüs AŞ kazandı. Şimdi belirli noktalardan ücretli şekilde havalimanına yolcu taşınacak. Bu model yeni değil. Havaş ve Havataş modelleri de bize örnek oluyordu. Biz burnu daha önce de söyledik, şimdi de söylüyoruz: Artık sektörümüz bu modeli konuşmalı. Her firma 3-5 yolcu için bir servis aracı kaldırıyor. Bunun ağır bir maliyeti var. Servis yükünden firmaların kurtulması gerekiyor. Yeni bir model ortaya koymadan servislerin kaldırılması yolcu kaybettirir. Ortak servis çok önemli bir ekonomiklik sağlıyor. Bunun da örnekleri var. Ankara’da, Bursa’da ücretli servis modelleri başarıyla yürüyor. Biz bu modeli hayata geçiremezsek, yarın belediye yeni havalimanında olduğu gibi ortak servise yönelik bir karar alır ve bunu da ihaleye çıkartır. Çok önemli bir kazanç sağlar” dedi.

İstanbul’da 900 servis aracı 

İstanbul Otogarı’nda 345 servis aracının abonmanı bulunduğunu, İstanbul genelinde ise 900 dolayında servis aracının şehirlerarası yolcu taşımacılığına hizmet verdiğini belirten Mustafa Yıldırım, “Bizim tespitlerimize göre bir servis aracının firmaya maliyeti 25 bin TL civarında” dedi. 

Sektör acente yükünü taşıyamaz

Sektörün servis yanında acente yükünden de kurtulması gerektiğini vurgulayan Yıldırım, “Bu sektör acente yükünü de taşıyamaz. Biletlerin elektronik ortamda satılması da firmalara önemli kazanımlar sağlayacaktır. Havayolundaki gibi acenteler artık hizmet bedeli olarak parasını yolcudan almalı. Uçak bileti 90 lira, acenteden 112 liraya alıyorsun, 22 lira hizmet bedeli alıyorlar. Bizim sektörümüzde de bunun olması lazım. Bilet fiyatlarının artı kâr hesabı ile oluşturulması lazım. Eğer bu maliyet yüklerinden kurtulamazsak; yatırım yapamayan, otobüslerini yenileyemeyen, hizmetlerini yavaş yavaş azaltan ve sonuçta trafik güvenliğini tehlikeye atan bir sektör ile karşı karşıya kalırız. Bu maliyet artışlarının olduğu bir dönemde otobüs yatırımı yapmak çok zor. Bir otobüsün amorti etmesi ise 15 yılı bulur. Sektörün sürdürelebilir bir yapıya kavuşması için öncelikle kâr elde eder hale gelmesi gerekiyor. Bir yandan kendimizle rekabet ederken, diğer taraftan havayolu rekabeti de sektörümüzü çok zorluyor. Böyle devam ederse 2019 ve sonrası da çok zor geçecek. Sıkıntılar daha da büyüyecek. Biz, yaşanan ekonomik zorluklarının ayak seslerini duyduk ve uyarmaya çalıştık. Eğer devletin akaryakıt üzerindeki sübvansesi kalkarsa maliyetlerimiz daha da ağır hale gelecek. Otobüs işletmeciliği yapılamaz hale gelecek. Bu sektörün artık ortaya bir vizyon koyup geleceğini tayin etmesi gerekiyor. Birbiriyle savaşan şirketlere değil, birbiriyle yardımlaşan bir sektör ortamına ihtiyaç var. Değişimi algılamamız lazım. Otobüsçülük geçmişten çok daha iyi duruma gelebilir. Otobüsçülerin geleneksel yapıdan kurtulup, deli gömleğini üzerinden atıp kendi geleceğini tayin edecek kararları alması lazım” dedi.  

Sektörde yolcuya sunulan ikram ürünlerinde kısıtlamaya gidilmesinin ikramların kalktığı anlamına gelmediğini belirten Yıldırım, “İkramların kaldırıldığına yönelik açıklamalara tepkiler aldık. Bize ‘açık büfe ikramlara devam ediyoruz bizim adımıza böyle bir şey konuşulmasını istemiyoruz’ dediler. Haklılar. Böyle bir imaj kaybı olmasını istemiyorlar. Bazı firmalar ikram vermeyebilir veya ücretli hale getirebilir. Kısa mesafede ikramın kaldırılması yönünde talepler geliyor. Bana göre de kalkabilir. Araçlara otomatlar konulabilir. Yurtdışında bu uygulanıyor. Bunlara sektörümüzün hazırlıklı olması gerekiyor. Uzun yolculuklarda ikram olmadan olmaz. İkramlara yönelik genel bir karar alma şansımız da yok. Bu rekabete aykırı bir unsurdur. Ama biz bazı firmaların kısıtlamaya gittiğini ifade ettik. Kısıtlama da kaldırıldığı anlamına gelmez” dedi. 

İstanbul Otogarı 

İstanbul Otogarı’nın modern hale getirilmesine yönelik çalışmaları Prof. Dr. Aziz Akgül ile birlikte yürüttüklerini de açıklayan Mustafa Yıldırım, “Otogarın süre uzatımını alabilirsek, Büyükşehir Belediyesi ile birlikte otogarın ıslah çalışmalarına başlayacağız. İstanbul Otogarını akıllı sistemlerin kullanıldığı dünyanın en modern otogarı haline getirmek için çalışacağız” diye konuştu.