Yüksek Hızlı Demiryollarında Çin ve Diğer Uluslararası Eğilimler - 8

Çin’in Wenzhou’da düştüğü durum ve kurumsal suçlar ve yolsuzluk ile ilgili hâlihazır durumu ‘hızlı büyüme ve refleks gösterme’ tek boyutlu mantığı tarafından karakterize edilmekte olup niteliksel bir büyüme, vatandaşlarının gerçek sosyal sorunları ile ilgilenme ve bilinen problemlere uzun vadeli çözümler için sahici bir istekten çok somut göstergelere dayalı niceliksel bir sonuca ulaşmaktadır. Yüksek hızlı demiryolu (YHD) hattı ve Wenzhou kazasının mevcut durumu, Çin’de yolsuzluk ve beyaz yakalı suçlarının; şeffaflık yoksunluğu, yönetişimdeki sistemsel eksiklikler ve sosyal kabulü olan guanxi vasıtası ile rüşvetin söz konusu faciada nasıl bir rol oynadığını ortaya çıkarmaya yardımcı olabilir. Çalışma aynı zamanda Çin hükümeti tarafından kontrol ve ceza ile ilgili mevcut yöntemlerini sınırlarını tespit etmekte ve monoton kurumsal kültüre ayriyeten bir ışık tutabilecek olan politik değişimler ve gelecek çalışmaları için zemini sınamaktadır. Çin’de büyümekte olan beyaz yakalı problemi sadece batılı olmayan çevrelere mevcut teori ve muhtevanın uygulanması fırsatını vermemekte ve fakat aynı zamanda da etkin bir yönetim olmaksızın, hızlı ekonomik kalkınmanın maliyeti ile ilgili de bir uyarı ortaya koymaktadır.

Çin demiryolu sistemindeki yakın dönem dönüşümü; Wenzhou kazasının anlaşılması için bir kapsam sunmaktadır. 2007’den önce Çin demiryolu yavaş ve atıl durumda olup temin ettiği hizmet de zorunluluk ve verimsizlik üzerine kurulu idi. İlk olarak bir asır önce 1 milyarı üzerindeki insanı hizmet edecek şekilde tasarlanmış olup trenler eski ve ağır, yavaş ve düşük kaliteli idi. İlk ortaya çıktığında yeni ‘yabancı’ demiryoluna karşı toplumsal bir önyargı bulunmakta olup ilk ortaya çıktığı 1987 yılında doğal yaşamı baltaladığı düşünülmüştür. Bir diğer ana endişe ise demiryolu sisteminin, halen bir kayıkçı gibi el emeğine bağlı olan çoğu ulaştırma yönteminin muhtemelen yerini alarak işsizliği arttırmasıdır. Nihayetinde imparatorluk yönetimi demiryollarının bir ihtiyaç olduğunu kabul etmiş ve yabancı eş değerlerini elden çıkarmak sureti ile sistemi ulusallaştırmaya teşebbüs etmiştir. İnşasından sonra, komünist yönetimin sonuna kadar demiryolları toplu ulaştırma dâhilinde telakki edilmemiştir. Bunun yerine askerler ve ekipmanları için ulaştırma temininde savunma bakanlığında kullanılmıştır. Ülke geliştikçe, Çin ekonomik kalkınmanın yanı sıra erişilebilirlik için de ulusal bağlantısallığın gerekliliğini gerçekleştirmeye başlamıştır. 2007 yılında ilk yüksek hızlı demiryolu treni Harmony (harmoni) Çin’e yeni bir modern toplum imajı üretme amacı ile Şanghay istasyonundan hareket etmiştir.

Avrupa Birliği’nin yüksek hızlı demiryollarını hızla inşaya devam ederken diğer taraftan da kentiçi ulaşım da metro hatlarını kusursuz bir şekilde işlettiğini ve her geçen gün bunları altyapı, filo ve akıllı ulaşım sistemler bağlamında son teknoloji ile güçlendirdiğini görmekteyiz. Avrupa genelinde, merkez Avrupa (Fransa, Almanya, İngiltere) başta olmak üzere modlar arası entegrasyonun çok güçlü olduğu, bir havaalanın içinden geçen bir metronun, kablolu sistemler v.b. mod bağlantıları ile direk şehiriçine ulaşım imkanı sağlaması, aynı şekilde limanlardan da demiryolu bağlantıları ile şehir içine erişim imkanlarının olduğu göze çarpmaktadır.

‘Sürdürülebilirlik’ kavramı; ‘Kentsel Dönüşüm’den, ‘Entegre ve Dengeli Bir Model Karaktere Sahip Ulaştırma Sistemi’nden ayrı düşünülemez. Burada ‘Sürdürülebilirlik’ kavramını; ‘insan odaklı, tasarrufu önceleyen, üretimi karakterize eden ve tüketimi dengeleyen’ bir yaklaşım olarak okuyabiliriz ki; buda ‘günümüzü aşan, ileriyi planlayan ve bunun içinde geçmişin kavrayışı üzerine ayağını yere sağlam basan’ bir bakış açısını beraberinde getirir. Bütün bunlarda; bir ‘süreklilik algısı’ gerektirir. Bu algıda; ‘geçmişi doğru okuyan’ ve bunun üzerine ‘sürekliliği olan bir perspektifin inşası’nı bizlere işaret eder. Bütün örnek Batılı Şehirler; bu bütünlüğün, sürekliliğin ve sürdürülebilirliğin örneklerini yansıtarak kendi ‘doğruları’nı ortaya koymaktadırlar.

Geneli itibariyle Dünya’da Kuzey Şehirleri; daha az nüfus yoğun yapıları, göç yolları üzerinde olmayışları (tarihin daha yavaş aktığı) gibi konumlanmaları itibariyle ve Batı-Kuzey’in Yeryüzü’nde yakaladığı ekonomik-teknik-kültürel üstünlük çerçevesinde ‘Sorunlarını minimize etmede’ daha avantajlı konumdadırlar. Bir başka; Anglo-Sakson (Kuzey-Batı İttifakı) Kültürü şehri örneği ise Dünya’nın en güney ucundaki Avustralya’nın Sidney, Canberra (Kanbera) ve Yeni Zelanda’nın Wellington (Velingtın) şehirlerinde görülebilmektedir. Bu şehirlerde; alışılmışın dışındaki iklimleri, yüksek hayat standartları, az nüfuslanmaları itibariyle yine bir Batı Uygarlığı ortak dilinin örneklerini sunmaktadır.

Devam ecdecek...