Şehirlerarası yolcu taşımacılığı sezona buruk başlıyor

■ Erkan YILMAZ / Muammer BAŞKAN

İstanbul Otogarı’nda okulların tatil olmasına rağmen her yıl yaşanan hareketliliğin bu yıl henüz başlamadığını gördük. Üniversite sınavlarının Cumartesi-Pazar yapılıyor olmasının etkisi olduğunu düşünsek de ekonomik zorlukların seyahat taleplerini çok etkilediğini de görmek mümkün. Karadeniz hatlarında İstanbul’dan gidişler belirli bir hareketlilik olsa da otobüslerin dönüşü boş olunca zarar yazılıyor. İstanbul-Trabzon hattında bilet fiyatlarında büyük farklılıklar var. 1300 TL’ye de 1700 ve 1960 TL’ye bilet kesen firma var. İsrail-İran savaşı noktasında Van firmalarında İranlı vatandaşların ülkelerine gitmek istemesi veya İran’dan gelenlerin getirdiği bir hareketlilik var. 

Hiç de hayırlı başlamadı sezon 

İstanbul Otogarı’nda uzun yıllardır sektörde yöneticilik yapan çok tecrübeli bir isim Çanakkale Truva Genel Müdürü Bahtiyar Yenginoğlu ile biraraya geldik ve sezonu ve artan maliyetleri konuştuk. Yeni sezonun hayırlı ve bol kazançlı olmasını dileyerek başladığımız konuşmamız, Bahtiyar Yenginoğlu, “Hiç de hayırlı başlamadı sezon. Maliyetlerimizin bu kadar yükselmesine rağmen firmalar arasındaki rekabet o kadar büyüdü ki sezon gerçekten buruk şekilde başlıyor. İsrail-İran savaşı ile birlikte sadece son 1 haftada mazatun litresinde 6 TL’ye yakın bir artış oldu. Bunun burada kalabileceğini de düşünmek zor. Okullar tatil olmasıyla birlikte 20 Haziran Cuma gecesi ile birlikte ufak bir hareketlilik oldu. Üniversite sınavlarının Cumartesi ve Pazar yapılması ile birlikte hareketlilik biraz daha artar. Tabii sektörün bu kadar ağır maliyetlerle mücadele ettiği bir ortamda bu hareketlilik yeterli mi tabiki değil” dedi.  

İstanbul-Çanakkale hattında rekabet ortamı 

Hareketliliğin beklendiği seviyede olmamasının getirdiği bir sonucun da rekabet ortamının daha da büyümesi olduğunu aktaran Yenginoğlu, “Biz Çanakkale Truva olarak Kurban Bayramı itibariyle yaz tarifemize geçtik. Normalde her yaz 6-7 servis İstanbul’dan ilave yapardık. 20 Haziran itibariyle normal seferlerimize geçen aya göre 1/3 oranında ilaveler yaptık. Firmalar arasındaki bilet fiyatı makası çok açıldı. Bizim İstanbul-Çanakkale bilet fiyatımız 900 TL. Biz körfez bölgesine çalışıyoruz. Çanakkale-Ezine, Gökçeada, Geyikli, Bozcaada, Assos, Küçükkuyu, Altınoluk, Ayvalık bizim bölgemiz. Biz 320 km’lik bir yolda gidiyoruz. Bursa’dan Çanakkale’ye 180 km daha fazla yol yapılıyor ama bilet fiyatı 600-700 TL olan firmalar var. Bu fiyatlar sezonun başlamasına ve artan akaryakıt fiyatlarına rağmen bu şekilde. İş olduğu zaman bilet fiyatını yukarı çekiyorlar, ama iş olmadığında yolcu kapmak için fiyatı düşürüyorlar.  Biz sadece İstanbul organizasyonu yapmıyoruz. Aynı zamanda Çerkezköy-Kapaklı’dan kalkan, Kırklareli, Lüleburgaz, Edirne üzerinden giden araçlarımız var” dedi. 

Bir aylık gelirin yüzde 65’i maliyet 

Son akaryakıt fiyatları öncesinde İstanbul-Çanakkale gidiş-geliş sefer maliyetinin 17 bin TL civarında olduğunu belirten Yenginoğlu, “Bu maliyet içinde akaryakıtın payı 7000-8000 TL civarında. Sadece bizim için değil her firma için de geçerli bir maliyet sonucunu aktarayım; aylık 1 milyon TL gelir elde eden bir otobüsçünün maliyeti yüzde 65 civarında. Üstelik maliyetler çıkarıldığında kalan para 350 bin TL’nin içinde KDV, Gelir vergisi de dahil” dedi. 

Kamu destek vermiyor, otobüsçüyü indirime zorluyor

Çanakkale Truva Turizm Genel Müdürü Bahtiyar Yenginoğlu, mevzuat kaynaklı yaşadıkları sorunlara da dikkat çekti: Bu sektör kamudan hiçbir destek almadan hizmet yarışını sürdürürken kamu tarafı bir düzenleme yapıyor. Aile indirimi, engelli indirimi. Tabii ki ekonomik sıkıntıların arttığı bir ortamda geliri düşük insanların da bir şekilde taşınması lazım. Ama kamu tarafı popülist kararlarla zaten ağır yükler altında ezilen otobüsçüye yeni yükler getiriyor. Kamu, geliri düşük vatandaşlarımıza, engelli insanlarımıza bir seyahat avantajı sağlamak istiyorsa bu noktada otobüçüye de bir destek vermesi gerekiyor. Üstelik engelli indirimi noktasında çok ciddi bir karışıklık var. İnsanlar sadece gözlük kullanımı nedeniyle kart almış engelli indirimi talep ediyor. Özel sektörün ticaretinin üzerinden kamunun siyasi kazanımlar elde etmek adına vatandaşa bir kolaylık yapıldığını göstermesi doğru değil. Biz her taraftan abluka altındayız öte yandan her bayram öncesinde sektöre yönelik fahiş fiyat suçlaması yapılıyor. Sektörde kendini bu anlamda savunmak da yetersiz kalıyor. Normalde aldığı tarifedeki yüzde 30 indirim hakkını yüksek sezonda kullanmıyor hemen fahiş fiyat deniliyor. Bu çok büyük haksızlık. Yüzde 30 indirim bir zorunluluk değil ki.”

Km, maliyet hesaplaması ile tavan ücret tarifesi zorunlu  

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın çok hızlı bir şekilde km maliyet hesaplaması yapması ve buna göre bir tarife yayınlaması gerektiğini vurgulayan Bahtiyar Yenginoğlu, “Sektördeki rekabeti körüklemek hiçbir kimseye fayda sağlamaz. Kısa vadede vatandaş için bu bir kazanım gibi görünse de firmaların ayakta kalabilmesi, istihdam sağlayabilmesi ve vergi ödeyebilmesi mümkün değil. Birçok sektörde iflaslar görüyoruz. Bu sektörde ekonomik zorluklar büyüdükçe taşıma güvenliği çok büyük sorun haline gelecek. Bakanlığın bu noktada acilen km-maliyet hesaplaması yaparak bir taban fiyat açıklaması çok büyük önem taşıyor. Ayrıca akaryakıt fiyatlarındaki bu artışın mücbir sebep olarak da değerlendirilerek ücret tarifesi alma hakkı verilmeli. Her firma tavan fiyat uygulamasına rağmen zararına çalışıyor. Her firmaya yeni tarife almayı zorunlu kılarak belirli bir süre içinde bu hak verilmeli” dedi. 

Emekliler de artık yazlığına gidemiyor

Bahtiyar Yenginoğlu ile söyleşimiz sezonun yönelik beklentisi ile tamamlandı. Yenginoğlu, “Sezondan çok büyük bir umudum yok. Çünkü halkın alım gücü çok düştü. Seyahat talepleri çok azalıyor. Bir örnek vermek gerekirse ben 20 yıldır Çanakkale Truva’da çalışıyorum. Her 23 Nisan sonrası bizim sezon açılırdı. Çalıştığımız bölge Körfez bölgesi. Geçen yıl 23 Nisan sonrasında talep biraz azalmıştı. Bu yıl tam anlamıyla durdu. Emekli de artık yazlığına gitmiyor. Gidecek parası yok. Şu an Edremit 1100 TL. Yine de umudum yok dedim ama tüm sektör olarak umarım bol kazançlı, kazasız, belasız bir sezon geçiririz” dedi. ■

------------------------------

İstanbul Otogarı'ndan görüntüler

İstanbul Otogarı’nda okulların tatil olmasına rağmen her yıl yaşanan hareketliliğin bu yıl henüz başlamadığını gördük. Üniversite sınavlarının Cumartesi-Pazar yapılıyor olmasının etkisi olduğunu düşünsek de ekonomik zorlukların seyahat taleplerini çok etkilediğini de görmek mümkün.
Fotoğraflar, 21 Haziran 2025 Cumartesi günü saat 13.00–15.00 arasında çekilmiştir.