ÖZEL RÖPORTAJ: Erkan YILMAZ/ Muammer BAŞKAN
Vangölü Turizm Yönetim Kurulu Üyesi Ali Sercan Kartal ile İstanbul Otogarı’ndaki şirket merkezinde bir araya gelerek yeni yatırımları, yaz sezonunu ve geleceğe yönelik beklentileri konuştuk.
Otobüs sektörü değişime karşı değil. Ama değişimdeki vitesi çoğunlukla bir veya iki ya kalkıştayız ya da bir adım ilerliyoruz ama 4’üncü, 5’inci vitese geçmekte zorlanıyoruz. Tüm dünyada konuşulan yapay zekâya yönelik bizim de yatırım planımız var. Bizim yapay zekâyı işleyeceğimiz alanlar daha çok mutfak tarafı. Planlama, analiz yapma, maliyetlerle birlikte verileri işleme, yolcuya dijital yolla temas. Yolcu davranışını, yaş grubunu, cinsiyetini, seyahat sıklıklarını yapay zekâ ile analiz etmek daha kolay ve gerçekçi olacak. Maliyetleri optimize edecek unsurlar gözümüzün önünde fakat o kadar bilgi kaosu içinde ki, onları derlemede, basitleştirmede ya da doğru olarak belirlemede bize daha üst akıl desteği lazım.
53 yıldır şehirlerarası yolcu taşımacılığı alanında hizmet veren Vangölü Turizm, 2025 yılında 2+1 koltuklu 25 adet Travego yatırımıyla en öne çıkan firmalardan birisi oldu. Filosunun tamamı Mercedes-Benz araçlardan oluşan Vangölü Turizm, bu yıl gerçekleştirdiği 25 adet alımla filosundaki özmal otobüs sayısını 90’nın üzerine çıkardı. Firma bünyesinde 19 adet de kiralık otobüs bulunuyor. Vangölü Turizm, Türkiye’nin 7 bölgesi olmak üzere 95 merkeze sefer düzenliyor. 2026 yılında Karadeniz Bölgesi’nde farklı merkezlere de sefer düzenleme planları var.
Bu yıl beklentilerimizi karşılamadı
2025 yılının ilk 8 ayını değerlendiren Ali Sercan Kartal, “Bu yıl pek beklentilerimiz ölçüsünde olmadı. 2024 yılına çok benzeyen bir seviyede, belki biraz üzerinde bir hareketlilik elde ettik ama beklediğimiz muhakkak ki daha yüksek seviyeydi. Bu süreçte bölge olarak bizim bir avantajımız oldu. İsrail-İran arasında yaşanan çatışmalar her ne kadar iyi bir gelişme olmasa da bize olumlu yansıdı. Hava sahasının kapanması ile birlikte Kapıköy Sınır Kapısı’ndan geçişlerde hem İran’a İstanbul’dan Van’a gidişler hem İran’dan Van’a ve oradan da büyük oranda İstanbul gelişler nedeniyle tahminimizin çok üstünde bir hareketlilik oluştu. Bu üç hafta kadar sürdü. Şu an öyle bir hareketlilik yok” dedi.
Van Havalimanı’nın 3 ay kapanması büyük avantaj
Bölge olarak, başka bir avantajı da 5 Eylül 2025 itibariyle Van Havalimanı’nın 5 Aralık 2025 tarihine kadar bakıma girecek olması nedeniyle yaşayacaklarını belirten Ali Sercan Kartal, “Zaten Mayıs ayına kadar bir kapasite azaltılması yönünde bir uygulama vardı. Uçakların sefer sayısında şu anda düşüşler oldu. Mayıs ayına kadar Van’a THY, Sun Ekspres, Pegasus ve Anadolu Jet ile günlük karşılıklı 30’un üzerinde sefer düzenleniyordu. Ancak havalimanının uçuşlara geçici olarak kapatılması dengeleri değiştirecek. Zaten, bu yatırımları, biraz da şehrimizin ulaşım kapasitesi anlamında yeni araçlara ihtiyaç olacağı düşüncesiyle yaptık. Eylül itibariyle sektördeki yolcu talebi düşer bildiğiniz gibi, bizim bölgemizde en azından Aralık ayına kadar yaz hareketliliği gibi bir seviye olacağını tahmin ediyoruz. Bir diğer belirleyici unsur da Muş, Ağrı ve Hakkâri Yüksekova Havalimanına olan talep olacak. Burada öne çıkan havalimanları daha çok Muş ve Ağrı olacak ve havayollarının bu iki ile ek sefer düzenleyeceğini düşünüyoruz. Bir kısım yolcu, yine bir şekilde havayolunu tercih edecektir. Ama her koşulda yaz sezonunun hareketliliğini yaşayacağımıza inanıyorum. Muş ve Ağrı havalimanlarına gidecek uçak yolcusuna yönelik hızlı bir ulaşım imkanı sunmak için de görüşmeler yapıyoruz” dedi.
Maliyetler bilet fiyatlarına yansıtılamıyor
Ali Sercan Kartal, sektörün artan maliyetleri bilet fiyatlarına yansıtamadığı konusundaki düşüncelerini de paylaştı: “Bu açıklamalara katılıyorum. Biz sezona İstanbul-Van seferlerine 3000 TL bilet fiyatı ile başladık. Bu bilet fiyatları 15 gün kadar kalabildi. Daha sonra düşük yolcu talebi ve rekabet nedeniyle bu fiyatı 2500 TL seviyesine çekmek zorunda kaldık. Aslında 3000 TL seviyesinde kalmalıydı. Çünkü otobüs bilet fiyatı, artan maliyetler düşünüldüğünde belli hatlarda hâlâ çok düşük seviyede. Bizi sübvanse edebilecek bir avantaj veya politika olmadığı için biz kendi kendimizi sübvanse etmek zorundayız” dedi.
52 yıldır şehirlerarası yolcu taşımacılığı alanında hizmet veren Vangölü Turizm, 2025 yılında 2+1 koltuklu 25 adet Travego yatırımıyla en öne çıkan firmalardan birisi oldu. Filosunun tamamı Mercedes-Benz araçlardan oluşan Vangölü Turizm, bu yıl gerçekleştirdiği 25 adet alımla filosundaki özmal otobüs sayısını 90’nın üzerine çıkardı. Firma bünyesinde 19 adet de kiralık otobüs bulunuyor. Vangölü Turizm, Türkiye’nin 7 bölgesi olmak üzere 95 merkeze sefer düzenliyor. 2026 yılında Karadeniz Bölgesi’nde farklı merkezlere de sefer düzenleme planları var.
* * *
Vangölü Turizm Yönetim Kurulu Üyesi Ali Sercan Kartal'ın diğer konulardaki görüşleri kısa kısa şöyle:
--------------------
Yatırımımızı yapay zekâ planlayabilir
Otobüs sektörü değişime karşı değil. Ama değişimdeki vitesi çoğunlukla bir veya iki, ya kalkıştayız, ya da bir adım ilerliyoruz ama 4’üncü 5’inci vitese geçmekte zorlanıyoruz. Tüm dünyada konuşulan yapay zekâya yönelik bizim de yatırım planımız var. Yapay zekâ çok geniş bir kavram ve çok farklı enstrümanları var. Seyahat sürecimiz insana direkt temasla olduğu için yapay zekâyı o alana koyma şansımız yok. Bizim yapay zekâyı işleyeceğimiz alanlar daha mutfak tarafı. Planlama, analiz etme, maliyetlerle birlikte verileri işleme, yolcuya dijital yolla temas. Yolcu davranışını, yaş grubunu, cinsiyetini, seyahat sıklıklarını veya sefer optimizasyonunu yapay zekâ ile analiz etmek mümkün olabilir. Maliyetleri optimize edecek unsurlar gözümüzün önünde, fakat o kadar bilgi kaosu içinde ki, onları derlemede, basitleştirmede ya da doğru seviyeyi belirlemede bize daha üst akıl desteği lazım.
--------------------
2026 yılında en az 15 adetlik otobüs yatırım planı
2026 yılı için de yatırım yapma planımız var. Filoyu genç tutmak istiyoruz. En son, büyük otobüs yatırımını 47 adet ile 2016 yılında yaptık. 2023 yılına kadar yatırımımız olmadı. Yaş ortalamamız artmıştı. 2023 ve 2025 yılındaki yatırımlarla filomuzu büyük oranda gençleştirdik. Bu yükselişi sürdürmek istiyoruz. Ama tabii, bu planımızı Mercedes-Benz Türk’ün açıklayacağı şartlar belirleyecek, onlardan haber bekliyoruz. Otobüs fiyatlarının geleceği seviyeye artık şaşırmıyoruz. Türkiye’de şaşırma duygusu yok edileli çok oldu. Döviz tabanlı otobüs fiyatları, çok arttı. Her firma sıfır araç yatırımı yapamıyor. Model yenilemekle yetiniyorlar. 2026 yatırım hedefini en az 15 otobüs olacak diye planlıyoruz.
--------------------
2026 yılı için dikkatli olunması lazım
Küresel iklim değişikliği nedeniyle sıcaklık artar mı, soğur mu bugünkü seviyede mi kalır; bunu bugünden tahmin etmek mümkün değil. Sektör olarak baktığımızda, ülke ekonomisinden de etkileniyoruz. Dikkatli olunması kanaatindeyim. 3 aylık, 6 aylık planlar yapmak çok zor. Bu yıl beklentimiz çok yüksekti, o tadı vermedi. 2024-2025 böyle geçince, acaba seneye de mi böyle olacak diye düşünüyorsunuz. Seneye de böyle olması, çok zor bir süreç yaşatır. Üst üste 3 yıl kötü bir dönemi belki de ilk defa yaşamış olacağız.
--------------------
(Aynasız) MirrorCam donanımlı otobüs yatırımı
Mercedes-Benz Türk, 25 adet içinde bize bir adet MirrorCam donanımlı araç verdi. Aracı kullanıyoruz. Kaptanlar başta bir tedirgin oldu. Sürebilir miyiz, yolda bozulur mu diye endişeleri oldu. Özellikle genç kaptanlar çok kısa sürede uyum sağladılar. Yine de iyileştirilmesini istediğimiz noktalar var. Bunları ilettik. Mercedes-Benz Türk MirrorCam araç için bir adet de yedek ayna veriyor sol tarafa takılması için. Ben iki tane verirler diye tahmin ettim ama bir adet var. Manuel olarak takılması mümkün. Benim öngörüm belirli bir süreçten sonra bu donanım standart olacak.
--------------------
Otobüslerdeki yenilikler
Yeni otobüslerde bagaj aydınlatması çok önemli bir yenilik oldu. Bagajlara 2023 yılında gelen çift piston uygulaması çok iyi oldu. Bagajı kaldırmak daha kolay oldu. Kamera sistemleri çok önemli bir yenilik oldu. OmniPlus sistemi çok faydalı oldu. Herhangi bir araç takip sistemiyle tüm veriler size aktarılabiliyor. Araçlardaki oluşabilecek muhtemel arızaları önceden görmek mümkün hale geldi.
--------------------
Bilet portalları
Ticaret bir devinim içinde. Zaten devinim içinde olmak da zorunda. Farklı yöntemler, farklı kolaylıklar, bir sürü gelişim var. Bilet satışı da bunların içerisinde. Her değişim, birçok alanda birilerinin varlığını yitirmesine de neden oluyor. Bunun karşısında durmak mümkün değil. Bilet portalları kötüdür, yazıhaneciler vazgeçilmezdir diye düşünmek zamanı yanlış okumayı getirir. İnsanlar artık hızlı şekilde kendisine en uygun fiyatta ve zamanda koşullarını değerlendirerek bilet almak istiyor. Ancak yine de bilet portalları sektörle iletişim halinde olmalı, bilgisi dışında bir uygulama yapmamalı. Nasıl sektör arasında yoğun bir rekabet varsa bilet portalları arasında da bir rekabetin oluşacağı günler yakın bana göre.
--------------------
Meslek örgütleri ile kamu arasındaki trafik azaldı
Eskiden meslek örgütleri ile kamu arasında sektördeki mevzuata yönelik talepleri iletmede çok yoğun bir trafik vardı. Kamu tarafı gelir sektörü dinler, sektör gider talepleri aktarırdı, ama bu trafik azaldı. Şehirlerarası otobüs sektörünün ekonomik gücü çok az sektörde var. Ama orada bir köy var uzakta, orada bir meslek grubu var uzakta. Durum bu. Sektör, unutulmuş bir köy okulu gibi şu anda.
--------------------
Sektörün rakibi uçak değil, hızlı tren olacak
Otobüsün pratikteki rakibi uçak değil. Uçak A-B noktasında taşıyor. Ama tren, otobüs gibi birçok noktada yolcu alabiliyor, birçok noktaya taşıma yapabiliyor. Bir tren seferi ile 10 otobüslük yolcu taşınabiliyor. Bunu İstanbul, Konya, Eskişehir ve Ankara hattında yaşadık. Şimdi İstanbul-Ankara-Sivas hattında yaşanıyor. İstanbul-İzmir ve Ankara-İzmir tren hattı bittiğinde asıl büyük dönüşüm süreci yaşanacak. Doğu’ya da geliyor. Hızlı tren üstelik devlet tarafından sübvanse ediliyor. Ama önümüzdeki dönemde, ilk zamanlarda belirtildiği gibi hızlı tren hatlarının özelleştirilmesi gündeme geldiğinde bunun hesaplamasının çok iyi yapılarak sektörün ortak bir yapı ile bu alana girmesi gerektiğini düşünüyorum.