Kışın Bolu’nun doğusu Orta Avrupa değil

ALPAY LÖK / Mak.Y.Müh       

Soğuk kış şartlarının hüküm sürdüğü son günlerde TIR ve Şehirlerarası Otobüs kazalarında artış oldu ve TIR’lar yolları tıkadı. Konya, Sivas, Kayseri, Sinop’ta olan otobüs kazalarında ölenler var.                                           

Üzücü kazalar ister istemez şu iki soruyu sormamıza neden oluyor: 1) Kaza yapan TIR ve Otobüslerin lastikleri mevzuata uygun muydu? 2) Lastikler mevzuata uygun idiyse sorun nerede? 

Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nca 8.11.2012 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan ve 27.11.2012’de devreye giren “Kış lastiği Genelgesi” gereği her yıl 1 Aralık – 1 Nisan tarihleri arasında ticari taşıtların şehirlerarası yollarda genelgeye uygun lastikleri takmaları zorunludur. 

10.12.2012 ve 10.11.2014 tarihlerinde iki önemli değişiklikten geçerek dördüncü yılını dolduran Orta Avrupa’nın ticari araçlar için en kapsamlı genelgesi gereği lastiklerde, Orta Avrupa’da olduğu gibi, asgari M+S ve/veya  Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi (3PMSF) logoları aranırken bizde ek olarak asgari 4 mm lastik diş derinliği istenmektedir. Ticari araçlarla şehir içi yük ve yolcu taşımacılığında “Kış lastiği Genelgesi” uygulamasına Valilikler karar vermektedir. 

UDHB Kış Lastiği genelgesinde 10.12.2012 tarihinde yapılan ilk değişiklikle TIR römorklarında 1.12.2014 itibariyle M+S Kış Lastiği zorunluluğu planlanmış, ancak zorunluluğun devreye girmesine yirmi gün kala 10.11.2014 tarihli değişiklikle bundan vaz geçilmişti. Orta Avrupa ve bizim Kış Lastiği mevzuatımıza göre beş dingilli bir TIR’ın Çekici aracında sadece Çeker (tahrikli) dingilinde M+S lastiği yeterli sayılmaktadır. Çekicilerin ve kamyonların fabrika çıkışı standart Çeker dingil lastiklerinin zaten M+S olduğu düşünülecek olursa TIR’lar kış için farklı bir lastik takmamakta, yaz-kış aynı lastikleri kullanmaktadır. Kışın kaygan yollardaki TIR kazalarının nedenini burada aramak gerekir. 

Yaz lastiklerinin malzemesi 7°C’ın altındaki sıcaklıklarda sertleştiği için yola tutunması azalmakta, Kış lastiklerinin ise, Lamelli özel desenlerinin yanısıra, üretildikleri Silica esaslı malzeme 7°C’ın altında daha yumuşak kaldığı için, aşırı buzlanma olmadığı sürece kuru asfalt, kar ve buzda tutunmayı artırmaktadır. Özellikle köprü ve köprüyollardaki gizli buzlanma nedeniyle kuru yoldan kaygan yollara ani girişlerde aracı yolda tutabilmektedir. Kış Lastiği Risk Yönetimidir. 

Kış Lastiği ile ilgili özel testlerden geçen lastikler Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi (3PMSF)  logosunu kullanırlar.   ve M+S işaretlerini birlikte taşıyan lastikler Kış Lastiğidir. Tek başına M+S işaretini taşıyan lastikler Orta Avrupa ve ülkemiz mevzuatına uygundur ancak Kış Lastiği değildir. Almanya’da ulusal mevzuatta (StVZO) değişiklik yapılarak 1.1.2018’den itibaren altı yıl içinde tüm araçlarda kışın  ve M+S işaretlerini birlikte taşıyan Kış Lastiği zorunluluğu planlanmıştır.

 

Karayolu Trafik Kanunu ve ilgili Yönetmeliği gereği karlı ve buzlu yollarda bir takım Kar Zinciri bulundurulması zorunludur. Kış Lastiği takılı araçlar tehlikeli bir durum oluşmadan ve Trafik Polisi tarafından uyarılmadan araç üreticisinin tanımladığı tekerleklere Kar Zinciri takmalıdır.

31.07.2012’de Resmi Gazete’de yayınlanmış “Trafik Güvenliği Eylem Planı”na göre 2020 yılına kadar trafik ölümlerini 2010 yılının yarısına indirmek ve 2015 yılı sonuna kadar Karayolu Trafik Kanununa “Kış Lastiği” tanımını getirmek hedeflenmiştir. 2015 yılında ülkemizde trafik kazalarında 3831’i olay yerinde olmak üzere toplam 7500 kişi yaşamını yitirmiş, bu sonuçla 2011 yılına geri dönülmüştür. 

Karayolu Trafik Kanununda “Kış Lastiği” tanımı yapılarak kışın Bolu’nun doğusunda, İç ve Doğu Anadolu’da Orta Avrupa’dan çok daha sert ve Kuzey Avrupa’ya benzer kış şartlarının sürdüğü ülkemizde, bu bölgesel farklılıkları göz önüne alarak, kışın öncelikle bazı hatlarda çalışan şehirlerarası otobüslerde, TIR ve Ticari/Özel araçlarda, tıpkı Kuzey Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, tüm tekerleklerde  3PMSF Kış Lastiği istenerek kışın trafik kazaları ve trafik ölümleri azaltılabilir ve Trafikte 2020 hedefleri gerçekleştirilebilir. Yerli lastik üreticilerimiz bu Kış Lastiklerini üretebilmektedir.