İstanbul’da bazı yollarda hız limitlerinin artırılması tartışmaları sürerken, Makina Yüksek Mühendisi Alpay Lök, bu uygulamanın trafik güvenliği açısından ciddi riskler taşıdığına dikkat çekiyor.
Otomobilin yayaya çarpma hızına bağlı yayanın hayatta kalma şansı;
30kmh: %70 50kmh: %20 60kmh: %0
Türkiye'de 2024 yılında trafik ölümleri 6324 kişi ve trafik ölümlerinin milyon nüfus başına ortalaması 74.4 kişidir. Bu sayının AB ortalaması 44 kişidir. Türkiye'nin 3.2.2021 tarihli Cumhurbaşkanlığı kararı ile 2030 yılına kadar hedefi trafik ölümlerini 2020 yılının yarısına yani 2434 kişiye ve 2050’de de sıfıra indirme hedefi ve kararı vardır. 2024 yılı sonuçları ve özellikle motosiklet ölümlerinin artmasıyla bu hedefe ulaşmak için acil tedbirler alınmalı, bu amaçla genelde hızlar ve özelde de kent içi hızlar düşürülmelidir.
İstanbul’da kararlaştırılan şekliyle bazı yollarda hızın örneğin 50 km/h'den 70 km/h'a çıkması kinetik enerjiyi %100 artıracak, yani aynı noktaya iki otomobil çarpmış gibi hasar verecektir.
Kent içinde hızın artırılması taşınan insan sayısını artırırken hızın sabit tutulmaması ve iniş çıkışların olması çarpışma riskini yükseltecektir. Tıpkı su hatlarında basıncın hızlı şekilde kısılıp artırılmasının oluşturduğu su darbesinin boru hatlarında patlamaya yol açması gibi.
Bodrum'da "su isale hatları neden patlıyor" diye merak edenler bu konuyu daha iyi anlayacaklardır.
Bodrum'da su isale hatlarının patlamasının nedeni, artan ve değişken nüfus nedeniyle, basıncın sık sık değişmesi ve oluşan su darbesine karşılık boruların esnekliğinin yetmemesidir. Suyun debisi sabit olsa patlamalar olmaz veya azalır. Su darbesi Prof. Dr. Cahit Özgür’ün İTÜ'deki Deneysel Hidromekanik dersinden hatırladığım bir konu.
Kent içi trafiğinde de durum benzerdir, trafikte hızı ani yükseltip düşürürseniz çarpışmalar olur. Bu nedenle hızı artırmadan sabit tutmak riskleri azaltır. Bu da hızı düşük ve sabit tutmaktan geçer. Son 5 yılda AB ülkelerinde kent içi hızların 30 km/h'a indirilmesinin ikinci nedeni budur. Finlandiya'nın başkenti Helsinki'de kent içi hız 30 km/h'a indirildikten sonra en son trafik ölümü Temmuz 2024 tarihinde olmuş, Helsinki, Trafikte 2050 yılı sıfır ölüm hedefini son bir yılda gerçekleştirmiştir.
Kent içi trafik hızının yükseltilmesinin iki sakıncası daha var: - Takograf muafiyeti olan hafriyat kamyonları, servis otobüsleri ve halk otobüsleri büyük riskler yaratacaktır.
- Arazide gitmeye göre tasarlanmış ve yaya görüşü zayıf N3G sınıfı AYA 32 tonluk bir 8x4 hafriyat kamyonunun kent içinde 70-90 km/h hızla gitmesi çok risklidir.
- Ayakta yolcu taşıyan belediye ve halk otobüslerinin yolcuları bu hızlarda ayakta gidemez, Metrobüs çarpışmalarında yolcu yaralanmaları ortada. Almanya’da ayakta yolcu taşıyan belediye otobüsleri otoyolda 60km/h hızı geçemiyor.
Polonya kent içinde 50km/h yerine 60km/h ile gidilirse hapis cezası getiriyor. Biz ise İstanbul’da hızı daha da yükseltiyoruz.
