01.01.2013, 18:51
Kombine deniz taşıması bitiyor mu?
Gazetemizde haberini okuduğunuz üzere İDO, İstanbul (Kabataş)-Bursa (Güzelyalı) deniz taşımaları sonrası yaptığı/yaptırdığı Bursa-İzmir (Balıkesir ve Manisa dahil) kara taşımalarını otobüsçülere bırakma kararını açıkladı.
Bunun sonrasında ülkemizin tek deniz-kara kombine yolcu taşımasında yeni bir noktaya gelindi. Yeni durumu ve bundan sonrasını konuşmak gerekmekle birlikte, önce bazı tespitler yapalım.
Serbest pazardayız…
Ülkemizde mevzuattaki şartları sağlayan herkesin, belge alıp taşıma yapma hakkı var.
Taşıma kimsenin malı değil. ‘Sayı doldu veya senin otelin, değirmenin, uçağın, deniz otobüsün var, karada yolcu taşıyamazsın’ denemiyor. Bu nedenle diğer başka iş yapanlarda olduğu gibi İDO da D yetki belgesi alıp özmal ve sözleşmeli otobüslerle bu kara taşımalarını yapabilirdi, bu hakkını kullanmadı. Bu taşımaları mevcut otobüsçülere yaptırttı. Bu yönüyle Bursa-İzmir taşımalarının şimdi otobüsçülere bırakılması veya otobüsçülerce geri alınması söz konusu değil. Zaten otobüsçülerin idi.
İşin özü
İstanbul-İzmir taşımaları bağımsız İstanbul-Bursa ve Bursa-İzmir taşımaları olarak değil, İstanbul-Bursa-İzmir kombine taşımaları şeklinde yapılmıştır. Bu durumda, mevzuata göre deniz taşımacısı kara taşımasının da bazı sorumluluklarını üstlenmekte ve iki taşımayı birden satmaktadır. Şimdiyse İDO bu kombine taşımayı bırakmakta, İstanbul-Bursa deniz taşımasıyla yetinmekte, gerisini yapmamaktadır. Gerisini kimin, nasıl yapacağı da belli değildir.
Kombine taşıma mevzuatı
UDH Bakanlığı’nın eski Ulaştırma Bakanlığı yapısına göre şimdi KDGM olan KUGM tarafından hazırlanmış 3 kombine taşıma genelgesi var. Bunlar: havayolu, demiryolu ve denizyolunun karayolu ile kombinesini kapsıyor. Daha doğrusu, bu 3 moddaki taşımacıların karayolu taşımalarını da kendileri üstlenmeleri halinde bu hizmeti karayolundan nasıl alabilecekleri düzenleniyor. Peki, bunun tersi olarak karayolu taşımacısı diğer modlardaki taşımacılarla kombine yapamaz mı? Biraz erken bir soru, anlaşılması zor. Şöyle diyelim: havayolu+demiryolu, havayolu+denizyolu, denizyolu+demiryolu kombinesi olsaydı, bu iş nasıl olacaktı? Hangisini hangisine kombine edecektik? Bu da zor oldu galiba, geçelim.
Gereksiz mevzuat
Her 3 genelgede de karayolu kısmının şehiriçinde belediye otobüsleri, tarifelide yere göre B1, D1 veya D4 belgesi; tarifesizde yerine göre B2 veya D2 belgesi; otomobille A belgesi veya taksiyle yapılması gibi aksi düşünülemeyecek mevzuat hükümleri “Kandıralı sen de dur!” misali lüzumsuz yere tekrarlanıyor. Bir de denizlimanından, istasyondan, havalimanından B2, D2 ile grup yolcu almak için ‘grup taşıma sözleşmesi’ dışında uçak, tren, vapur işletmecisiyle bir sözleşme ve onun bileti gibi gereksiz kurallar var. B2, D2 belgeli sözleşmeli ve belirli kendi grubunu her zaman alır halbuki.
Kombine mevzuatının özü
Bu mevzuata verilen tek hak ana taşımacıyla sözleşme yapan firmanın tarifeli otobüslerinin Yönetmelikteki kalkış-varışta yetki belgeli terminal şartından muaf tutulmasıdır. T belgesiz istasyondan, denizlimanından, havalimanından B1, D1 ile sefer yapılabilmesidir. O kadar!
Kombine olmazsa
Şu da iyi bilinmeli ki, kombine taşıma satılırken karayolu kısmı da satılmak ve denizyolu taşımacısı karayolu kısmında yolcunun hangi taşımacı ile taşınacağını belirlemek ve yolcuya bildirmek zorundadır. Bu nedenle kombinede deniz taşımacılığı öncesi ve sonrasında hangi karayolu taşımacısı olacağı bilinmek zorundadır. Denizyolu taşımacısı sadece kendi taşımasını yapsın, deniz otobüsünden inen yolcular istediği firmanın otobüsünden bilet alıp ona binsinler derseniz, bu da olur da; bu taşıma kombine olmaz! Kombine taşımanın da haklarından yararlanılamaz. Örneğin, kombine olmayan tüm tarifeli karayolu taşımaları gibi terminalden yapılmak zorunda olur.
Gelinen nokta
İDO, 1 Mart 2013 itibarıyla karayolu taşımacılığı kısmını bırakıyor. Yani, aslında kombine taşımayı bırakıyor. Şimdi ne olacak?
1. Bursa-Güzelyalı iskelesinde inen kombine olmayan yolcular Bursa Otobüs Terminaline gidip Balıkesir, Manisa veya İzmir otobüsüne binecek. Tabii, tersine de buralardan otobüsle Bursa terminaline gelip sonra Güzelyalı’la geçerek deniz otobüsüne binecek.
Aynı şeyler Bursa Büyükşehir Belediyesinin Mudanya iskelesinden yapacağı seferler için de geçerli. Ben diyorum ki, hemen hiç kimse bu zor, masraflı ve uzun yolu kullanmaz.
2. Güzelyalı ve/veya Mudanya’da yetki belgeli birer terminal yapılacak ve yukarıdaki seyahatler Bursa Otobüs Terminali yerine, buralarda kombine olmayan bilet alınarak kombine olmayan biçimde tarifeli otobüsle yapılabilecek.
3. ‘Canım, kombine olmasa da kombineymiş gibi tarifeli otobüsler oralardan kalkıversin’ denebilir. Kuralı, dolanır gibi yaparak çiğnemeye benim bildiğim Sayın Talat Aydın asla ‘evet’ demez, dememeli.
4. Bursa-İzmir (Balıkesir ve Manisa dahil) taşımaları kombine olmasa da terminal şartı bulunmayan B2 ve/veya D2 belgeli otobüslerle tarifesiz grup taşıması şeklinde yapılabilir.
Tabii, otobüs firmaları, taşıma sözleşmesi, yolcu listesi gibi grup taşıma şartlarını sağlayabilirse. Burada bazen 3, bazen 5 yolcuyla sefer yapılacak. Bir de işi karıştıran tarifeli otobüsçüler işlerini tarifesizlere vermeye razı olacak.
Şapkayı önünüze koyun
Demiryolu-karayolu kombine taşımaları üzerinde hiç durulmadı. Pek de itiraz yok. Belki de işin içinde devlet var diye böyle oluyor. Havayolundaysa kara taşımaları, ücretsiz servis, ücretli şehirdışı hatta şehirlerarası yetki belgesiz servis gibi değişik şekillerde yapılıyor. Pek ilgilenen yok. Tam kombine var mı, bilemem. Herkes denizyolu kombinesine kafayı taktı ve bu işi el birliğiyle bitirme noktasına getirdi. Gözleri aydın!
Şimdi otobüsçüsü, deniz taşımacısı, yolcusu ve özellikle UDH Bakanlığı yanlışlarını görüp, bitmekte olan kombine taşımacılığı iyileştirerek yaşatmak zorunda. Yoksa günlük 15 otobüs düzeyine kadar yapılmış olan ve daha da artma potansiyeli bulunan taşımalar bitecek. Bunun yerine gidiş ve gelişlerde Bursa-İstanbul karayolunu kullanarak yola, köprüye, araba vapuruna bu yükü eklemek gerekecek.
Bu arada, İDO araba vapuru müşterisi artışı yoluyla yine iş yapacak, para da kazanacak.
Ama pek de para kazanmadan, belki de, en azından şimdilik zararına yaptıkları iyi bir hizmetin hazzından mahrum kalacakları için yine de üzüleceklerini düşünüyorum.
Kombine taşımaların ruhuna Fatiha!
Bunun sonrasında ülkemizin tek deniz-kara kombine yolcu taşımasında yeni bir noktaya gelindi. Yeni durumu ve bundan sonrasını konuşmak gerekmekle birlikte, önce bazı tespitler yapalım.
Serbest pazardayız…
Ülkemizde mevzuattaki şartları sağlayan herkesin, belge alıp taşıma yapma hakkı var.
Taşıma kimsenin malı değil. ‘Sayı doldu veya senin otelin, değirmenin, uçağın, deniz otobüsün var, karada yolcu taşıyamazsın’ denemiyor. Bu nedenle diğer başka iş yapanlarda olduğu gibi İDO da D yetki belgesi alıp özmal ve sözleşmeli otobüslerle bu kara taşımalarını yapabilirdi, bu hakkını kullanmadı. Bu taşımaları mevcut otobüsçülere yaptırttı. Bu yönüyle Bursa-İzmir taşımalarının şimdi otobüsçülere bırakılması veya otobüsçülerce geri alınması söz konusu değil. Zaten otobüsçülerin idi.
İşin özü
İstanbul-İzmir taşımaları bağımsız İstanbul-Bursa ve Bursa-İzmir taşımaları olarak değil, İstanbul-Bursa-İzmir kombine taşımaları şeklinde yapılmıştır. Bu durumda, mevzuata göre deniz taşımacısı kara taşımasının da bazı sorumluluklarını üstlenmekte ve iki taşımayı birden satmaktadır. Şimdiyse İDO bu kombine taşımayı bırakmakta, İstanbul-Bursa deniz taşımasıyla yetinmekte, gerisini yapmamaktadır. Gerisini kimin, nasıl yapacağı da belli değildir.
Kombine taşıma mevzuatı
UDH Bakanlığı’nın eski Ulaştırma Bakanlığı yapısına göre şimdi KDGM olan KUGM tarafından hazırlanmış 3 kombine taşıma genelgesi var. Bunlar: havayolu, demiryolu ve denizyolunun karayolu ile kombinesini kapsıyor. Daha doğrusu, bu 3 moddaki taşımacıların karayolu taşımalarını da kendileri üstlenmeleri halinde bu hizmeti karayolundan nasıl alabilecekleri düzenleniyor. Peki, bunun tersi olarak karayolu taşımacısı diğer modlardaki taşımacılarla kombine yapamaz mı? Biraz erken bir soru, anlaşılması zor. Şöyle diyelim: havayolu+demiryolu, havayolu+denizyolu, denizyolu+demiryolu kombinesi olsaydı, bu iş nasıl olacaktı? Hangisini hangisine kombine edecektik? Bu da zor oldu galiba, geçelim.
Gereksiz mevzuat
Her 3 genelgede de karayolu kısmının şehiriçinde belediye otobüsleri, tarifelide yere göre B1, D1 veya D4 belgesi; tarifesizde yerine göre B2 veya D2 belgesi; otomobille A belgesi veya taksiyle yapılması gibi aksi düşünülemeyecek mevzuat hükümleri “Kandıralı sen de dur!” misali lüzumsuz yere tekrarlanıyor. Bir de denizlimanından, istasyondan, havalimanından B2, D2 ile grup yolcu almak için ‘grup taşıma sözleşmesi’ dışında uçak, tren, vapur işletmecisiyle bir sözleşme ve onun bileti gibi gereksiz kurallar var. B2, D2 belgeli sözleşmeli ve belirli kendi grubunu her zaman alır halbuki.
Kombine mevzuatının özü
Bu mevzuata verilen tek hak ana taşımacıyla sözleşme yapan firmanın tarifeli otobüslerinin Yönetmelikteki kalkış-varışta yetki belgeli terminal şartından muaf tutulmasıdır. T belgesiz istasyondan, denizlimanından, havalimanından B1, D1 ile sefer yapılabilmesidir. O kadar!
Kombine olmazsa
Şu da iyi bilinmeli ki, kombine taşıma satılırken karayolu kısmı da satılmak ve denizyolu taşımacısı karayolu kısmında yolcunun hangi taşımacı ile taşınacağını belirlemek ve yolcuya bildirmek zorundadır. Bu nedenle kombinede deniz taşımacılığı öncesi ve sonrasında hangi karayolu taşımacısı olacağı bilinmek zorundadır. Denizyolu taşımacısı sadece kendi taşımasını yapsın, deniz otobüsünden inen yolcular istediği firmanın otobüsünden bilet alıp ona binsinler derseniz, bu da olur da; bu taşıma kombine olmaz! Kombine taşımanın da haklarından yararlanılamaz. Örneğin, kombine olmayan tüm tarifeli karayolu taşımaları gibi terminalden yapılmak zorunda olur.
Gelinen nokta
İDO, 1 Mart 2013 itibarıyla karayolu taşımacılığı kısmını bırakıyor. Yani, aslında kombine taşımayı bırakıyor. Şimdi ne olacak?
1. Bursa-Güzelyalı iskelesinde inen kombine olmayan yolcular Bursa Otobüs Terminaline gidip Balıkesir, Manisa veya İzmir otobüsüne binecek. Tabii, tersine de buralardan otobüsle Bursa terminaline gelip sonra Güzelyalı’la geçerek deniz otobüsüne binecek.
Aynı şeyler Bursa Büyükşehir Belediyesinin Mudanya iskelesinden yapacağı seferler için de geçerli. Ben diyorum ki, hemen hiç kimse bu zor, masraflı ve uzun yolu kullanmaz.
2. Güzelyalı ve/veya Mudanya’da yetki belgeli birer terminal yapılacak ve yukarıdaki seyahatler Bursa Otobüs Terminali yerine, buralarda kombine olmayan bilet alınarak kombine olmayan biçimde tarifeli otobüsle yapılabilecek.
3. ‘Canım, kombine olmasa da kombineymiş gibi tarifeli otobüsler oralardan kalkıversin’ denebilir. Kuralı, dolanır gibi yaparak çiğnemeye benim bildiğim Sayın Talat Aydın asla ‘evet’ demez, dememeli.
4. Bursa-İzmir (Balıkesir ve Manisa dahil) taşımaları kombine olmasa da terminal şartı bulunmayan B2 ve/veya D2 belgeli otobüslerle tarifesiz grup taşıması şeklinde yapılabilir.
Tabii, otobüs firmaları, taşıma sözleşmesi, yolcu listesi gibi grup taşıma şartlarını sağlayabilirse. Burada bazen 3, bazen 5 yolcuyla sefer yapılacak. Bir de işi karıştıran tarifeli otobüsçüler işlerini tarifesizlere vermeye razı olacak.
Şapkayı önünüze koyun
Demiryolu-karayolu kombine taşımaları üzerinde hiç durulmadı. Pek de itiraz yok. Belki de işin içinde devlet var diye böyle oluyor. Havayolundaysa kara taşımaları, ücretsiz servis, ücretli şehirdışı hatta şehirlerarası yetki belgesiz servis gibi değişik şekillerde yapılıyor. Pek ilgilenen yok. Tam kombine var mı, bilemem. Herkes denizyolu kombinesine kafayı taktı ve bu işi el birliğiyle bitirme noktasına getirdi. Gözleri aydın!
Şimdi otobüsçüsü, deniz taşımacısı, yolcusu ve özellikle UDH Bakanlığı yanlışlarını görüp, bitmekte olan kombine taşımacılığı iyileştirerek yaşatmak zorunda. Yoksa günlük 15 otobüs düzeyine kadar yapılmış olan ve daha da artma potansiyeli bulunan taşımalar bitecek. Bunun yerine gidiş ve gelişlerde Bursa-İstanbul karayolunu kullanarak yola, köprüye, araba vapuruna bu yükü eklemek gerekecek.
Bu arada, İDO araba vapuru müşterisi artışı yoluyla yine iş yapacak, para da kazanacak.
Ama pek de para kazanmadan, belki de, en azından şimdilik zararına yaptıkları iyi bir hizmetin hazzından mahrum kalacakları için yine de üzüleceklerini düşünüyorum.
Kombine taşımaların ruhuna Fatiha!
15
açık
