Ücretsiz ulaşımın düşündürdükleri
İnsanların yaşamak için çeşitli ihtiyaçları vardır ve bunların karşılanması gerekir. Bu ihtiyaç karşılama çoğu zaman bir bedel getirir ve bu da hayatı zorlaştırır. Bu bedelin ortadan kaldırılması veya azaltılması ise refahı arttırır. Peki, bu mümkün mü? Nasıl mümkün olabilir! Bu konuya, bugünlerde çok tartışılan ücretsiz ulaşım konusuyla girelim.
Ulaşım
İnsanların ve ihtiyaç maddelerinin bulundukları yerden istenilen yere götürülmeleri gerekir. Bu durum bazen keyfi olsa da çoğunlukla zorunludur. Tabii, bunun da bir bedeli vardır. Peki, bu bedel nasıl kaldırılabilir veya azaltılabilir. Yaşanan uygulamalara bir göz atalım.
Öğrenci indirimi
Eğitim-öğretimi teşvik etmek amaçlı olmalı ki, öğrencilere belediye alanlarında belediye otobüsleri, raylı sistemler ve deniz ulaşım araçlarında indirimli seyahat hakkı verilmiş. İyi güzel de bu indirimin taşımacıya getirdiği yükü kim karşılayacak? Bu sosyal görev devletin mi, belediyenin mi? Eğer devletin ise belediyelerin yükünü devletin alması gerekmez mi?
Bir öğrencinin teşviki için en önemli gider kalemi ulaşım mı? Yükseköğretim hariç öğrencilerin uzaktaki öğretim kurumlarını seçmelerinin çoğunlukla kendi isteğiyle olduğunu da düşünmeliyiz. Acaba yemek, yurt, giyecek, kırtasiye ve diğer ihtiyaçlar da önemli değil mi? Acaba bunlarda indirim yapılsa daha iyi olmaz mı?
Bazı ücretsiz personel taşımaları
Görevleri veya statüleri gereği olmalı ki, bazı kişilere bu ulaşımlardan ücretsiz faydalanma hakkı veriliyor. Bu hakkın görev gereği kullanımını kontrol etmek mümkün mü? Örneğin, bu hak işe geliş-gidiş için de kullanılmaz mı? Bunların seyahat bedelini belediyenin karşılaması gerekir mi? Görev gereği ise bunun bedelini görev yaptığı kurumun karşılaması daha uygun olmaz mı?
Engelli taşımaları
Hayatlarını kolay, sürdürülebilir ve ucuz-bedelsiz yapmak insani bir görev. Peki, bu görevi belediye mi yapacak yoksa devlet mi? Eğer devletin ise belediyenin maliyetini devletin karşılaması gerekmez mi?
65 yaş üstü ücretsiz seyahat
Bu kişilere ücretsiz seyahat hakkı bir kanunla verilmiş. Acaba niye verilmiş? Sosyal bir destek ise bu desteği vermek yine belediyelerin görevi mi, devletin görevi mi? Kanunla hak vermek iyi de faturayı da düşünmek gerekmez mi? Bu kişilerin desteklenmesinde en önemli konu sınırsız ücretsiz ulaşım hakkı mı? Acaba bu insanlara ücretsiz seyahat mi, ücretsiz bir kap yemek veya iki ekmek mi istersiniz diye sorsak ne cevap alırız?
Özel sektör farkı
Belediye alanlarındaki taşımaları belediyelerin veya ilgili demiryolu-denizyolu taşımacısı kamu kuruluşlarının yanında özel sektörün de vermesi söz konusu. Acaba özel sektör bu sosyal görevleri üstlenmek zorunda mı?
Yoksa bu görev belediye veya kamu ile sınırlı mı olmalı?
Ulaşımı genişletelim
Belediye alanındaki ulaşım haklarını belediye alanı dışında da verelim. Belediye alanı dışında da şehirlerarası otobüsler, trenler, gemiler ve uçaklar da aynı indirimleri veya ücretsiz taşımaları yapsınlar. Kapsamdaki kişilerin refahı artmaz mı? Denecek ki, ‘bunun bedeli’… Bu bedel, belediye alanı dışına çıkılınca mı akla geliyor? Aynen şehiriçi taşımalarda olduğu gibi bu taşımaları yapan taşımacılara da kanunla destek verilir, olur biter.
Taşıma yetmez
İnsanların tek veya en önemli ihtiyaçları ulaşım değil. Başka, hatta daha önemli ihtiyaçları var. Lokantalar, berberler, su-gaz, köprüler, yollar, giyecek, içecek hatta dayanıklı tüketim malları benzer indirim veya ücretsizlik haklarıyla karşılansın. Dünya daha güzel olmaz mı? Bazılarının ‘saçmalama’ dediğini duyar gibiyim. Ulaşım olunca saçma olmuyor da, başka ihtiyaçlar olunca mı, saçma oluyor.
Son söz
Her şeyin bir bedeli var. Günümüzde önceden ücretsiz veya ucuz olan sağlıklı suyun bile çok yüksek bir bedeli söz konusu. Kanun çıkartmakla bu bedel ortadan kalkmıyor. Sadece başka birinin sırtına aktarılıyor. Aksi olsaydı, her şeyi bedelsiz yapardık; ne güzel olurdu. Hatta para diye bir kavramı da ortadan kaldırır, dünyayı cennete çevirirdik.
Bitirirken, acaba dünyaya gerçeklerle ve reel ekonomi anlayışıyla baksak daha iyi olmaz mı?
100’üncü yılımız
Bazı insanların doğuştan veya sonradan zorla ele geçirdikleri bazı sıfatları nedeniyle bizden üstün olduklarını kabul edip bizi onların yönetmesine razı olmak onurlu bir insan için kabul edilebilir değildir. Onurumuz en üst noktadakine kadar bizi yönetecek olanları bizim seçmemizi gerektirir. İşte, Cumhuriyet bu onurla yönetilme düzenidir. Bize bu onurla yaşama imkânını veren Büyük Atatürk’ü ve çalışma arkadaşlarını saygıyla anıyor,
Cumhuriyetimizin 100’üncü yılından sonra da hep sürmesini canı gönülden diliyorum. ■
