Hayat, siz plan yaparken…

“Hayat, siz plan yaparken karşınıza çıkanlardır” sözü kaderden kaçılamayacağını anlatıyor. Muhakkak ki alnınıza yazılanı silemezsiniz. Ancak Allah size akıl vermiş, fikir vermiş, düşünme yetisi vermiş; önünü sonunu düşünüp ona göre davranmalısınız.

“Eğitim şart.” Tabii, onun için de eğitim gerekiyor. Doğadaki hayvan içgüdüleriyle neyin kendisine faydalı neyin zararlı olduğunu bilir, ona göre davranır. Kimse kediye fare peşinde koşmayı öğretmez, onu içgüdüsel olarak yapar. Toprakla uğraşanlar bilir, ineğin yediği ot zehirsizdir, insan da yiyebilir. Bizim aklımız olmasına, bunca gelişmiş teknolojiye rağmen bilemeyip tükettiğimiz zehirli yiyecekleri bir ineğin yediğine asla rastlamazsınız. İnsanın aklı, fikri, düşünme yetisi geliştikçe içgüdüsel davranışları azalmış. Çünkü insan düşünebilen tek canlıdır.

“Boğaz dokuz boğum.” Onun için de, atasözüdür, dokuz düşün bir konuş derler. Çünkü söz ağızdan bir kere çıkar ve yetişip de geri alabilmek mümkün değildir, bazen yetişseniz de artık olan olmuştur. Fevri davranmak onun için herkes dikkatli ol diye uyarır. Daha emeklerken, sobaya, ocağa giden bebek uyarılır, çünkü yanarsa kendisine zarar verir. Biraz büyüyünce ağaca tırmanırken, biraz daha büyüyüp okula gidip gelirken trafik için uyarır büyükler. Siz de bilirsiniz bazı şeyleri, artık uyarılmanız gerekmez, aklınızla karar verebilirsiniz; neyi doğru neyin yanlış olduğuna. Hatta sizi uyaranlar gibi siz de başkalarını uyarırsınız, iyilik olsun diye. Çünkü insan sevdiğini uyarır.

“Bir musibet, bin nasihatten evladır” yine de. Çocuk, bütün uyarılmasına rağmen, büyüklere bir şey olmuyor diye sobayı tutar, ocağa gider. Canı yanınca anlar ne olduğunu. Ondan sonra bir daha yanına bile yaklaşmaz. Ataların sözü küpe olur kulağına. Amerika’yı bilmem kaçıncı kez keşfetmenin gerekmediğini bilir artık. Ona göre davranır, ona göre dikkatli olur işinin başında.

Hayat, siz plan yaparken başınıza gelenlerdir yine de. Hata da insana mahsustur, yine de. Hata yapabilirsiniz ne kadar kaçmak isteseniz de. Tevekkülle karşılamak gerekir olanları. Ders çıkarmanın ilk adımıdır bu. Yaşananlardan ders çıkarmak, bir daha yaşanmaması için dikkatli olmak eğitimin temelidir. Okullarda, verilen eğitimin temelinde yatan bundan başka bir şey değil. Şimdi artık 12 yıl zorunlu eğitimle daha iyi yetişecek çocuklarımız, kıymetini bilmeliyiz. ■