Merhaba Sevgili Dostlar!

2025 yılının ilk çeyreği göz açıp kapayana kadar geçti; hatta ikinci çeyreğini bile tamamladık. Her yazımda rüyalar, umutlar ve hayaller gibi kelimeleri kullanırım. Çünkü zenginin de, fakirin de aklında mutlaka bu düşünceler vardır: Bazen kurduğumuz hayallere kavuşuruz, bazen de hayallerin içinde kaybolup gideriz bu dünyadan.

Yaptığımız her ticaretin arkasında kârlılık yatar; kimse, karşısındakinin göz rengine, ten renginize göre iş yapmaz. Birkaç günü kurtarmak neyi ifade eder ki? Önemli olan istikrarı yakalamak. Evet, ülkemiz bizler gibi çok duygusal; dünyada nerede ne olmuş, nasıl olmuş hiç fark etmez. Olumsuz yaşanan olaylardan hemen etkileniriz; borsa dibe çöker, döviz, altın ve akaryakıt fiyatları yükselir ve bunun takibi oldukça zordur. Acaba hayatın hızlandırılmış versiyonuna mı geçtik, yoksa yaşlandığımız için mi bu tempoya yetişemiyoruz?

Sektörümüz de ne yazık ki bu durumdan etkileniyor ve acil bir müdahaleye ihtiyaç var. Damarlar iyice tıkanmadan, önlemlerimizi almalıyız. Yıllardır yazılıyor, çiziliyor ama değişen pek bir şey yok. Bazılarımız günü kurtarma peşinde, bazıları ise bu işi hakkıyla yapmaya çalışıyor ve doğrusu budur. Bugün var, yarın yok olanın peşinde değil, var olanın arkasında durmamız asıl meseledir.

2025 yılı itibarıyla, üretici firmalar yılın son çeyreğine kadar tüm araçlarının ön satışlarını gerçekleştirdi. Ancak gelen zamlar nedeniyle, erken kapama yapanlar hariç, 1 ila 2 milyon TL arasında zam farkları yaşandı. Tabii ki bu durum bitmiş değil; araçlarını teslim alana kadar gelen her zam, ödemelere yansıyacak. Yeni araç fiyatları artık ulaşılması zor noktalar geldi. Bireysel otobüsçülerin alım gücü zayıfladı ve ikinci el araçlara yönelmeye başladılar. Ancak aradıkları fırsatları burada da bulmaları zor; çünkü kimse aracını ucuza vermek istemiyor. İkinci el fiyatlar, model ve araç kondisyonuna göre oldukça yüksek rakamlar sergiliyor. Burada en büyük sorun ise kredi meselesi; bu kadar yüksek meblağları kimse peşin ödemek istemiyor. Bireysel otobüsçüler alacakları ikinci el araçlara kredi bulsa bile, fatura sıkıntıları yaşanıyor. Eğer fatura varsa, kredi bulamıyorlar; her iki durumu bir arada bulsalar bile, bu sefer araçlarını çalıştıracak sürekli iş bulmakta zorlanıyorlar.

Bu durum, sektörümüzde sürekli bir istikrarsızlığın yaşandığını kanıtlıyor. Bayramlarda ve özel günlerde araçları doldurmak artık çok sevindirici bir durum değil. Araç sayısının fazla olması, dolu gidip boş gelmesi, bu maliyetleri karşılayacak mı? Görenler "Vay be, ne kadar para kazanıyorlar!" diyor. Ancak bu aracın maliyetini, ne kadar yakıt tükettiğini, lastik fiyatlarını, bakımları için ne kadar harcama yapılacağını bilmezler. Araçta kaç kişinin çalıştığını ve bu aracın tek kişinin olup olmadığını da bilmezler. Araçların kredi ödemeleri ve esnafa, maliyeye ödenmemiş borçlarına dair de bir bilgileri yoktur.

Gözlemlediklerimiz ise, "Ooo, araçta yer kalmamış, ne kadar para kaldırmışlar!" gibi açıklamalar. Sosyal medyada araçların bagaj paraları ile ilgili yorumlar yapılıyor. Türkiye'de otobüs pazar payı ciddi şekilde daraldı; alım gücü ve iş gücünün azalması, sektörde birçok küçük işletmeyi zora soktu. Diyeceksiniz ki, sadece bizde mi pazar daraldı? Elbette hayır; örneğin Almanya 2024 yılına göre bu yıl yüzde -15, İtalya yüzde -7,3, İspanya ise yüzde -0,5 oranında pazar kaybı yaşadı. Ancak komşumuz Yunanistan yüzde 187,6, İsveç yüzde 189,9 gibi kayda değer bir büyüme elde etti. Ekonomik değerler, coğrafi konum ve nüfus oranına bakıldığında, ülkemizin yanına yaklaşamazlar ama sonuçta bir ivme yakalamışlar. Bizim de bu durumlara ve sorunlara bir dur dememiz gerekiyor.

Okulların kapanmasıyla birlikte 2025 sezonuna girmiş bulunuyoruz. İşlerimizin sonuna kadar iyi gitmesi dileğiyle, camiamızın ve İslam âleminin Kurban Bayramı'nı kutluyorum. ■