Çarpışma darbesi: Kinetik Enerji hızın karesiyle orantılı artar

Gaziantep otoyolunda 3'ü itfaiyeci, 2'si sağlık görevlisi ve 2'si gazeteci toplam 16, ardından Mardin’de TIR’ın freninin tutmaması sonucu 20 ve bir günde iki kazada toplam 36 vatandaşımızın yaşamını yitirmesi ülkemizi yasa boğdu.

1.7.2022’de otoyollarda otomobil hızlarının artırılmasından sonra, endişelerim arttı, ancak bu kadar çabuk ve büyük bir facia beklememiştim. Endişemi artıran nedenler şunlardı:

- Otoyollarda otomobiller şerit disiplini olmadan sürekli üçüncü şeritten ve çok yüksek hızla gidiyorlar, önlerinde bir araç olduğunda sağdan geçiyorlar (makaslama),

- Aralıksız yüksek hızla üçüncü şeritten giden otomobiller, 120km/h civarında ikinci şeritte giden otobüsü veya otomobili sollamak için üçüncü şeride geçmeye çalışan otomobillerin arkasına yapışarak selektörle tacizde bulunuyorlar.

- Şehirlerarası otobüslerde 2004’den itibaren fabrika çıkışı 100km/h'a, kamyonlarda da 90km/h’a ayarlı hız sınırlayıcı düzeneklerin (Speed limitor) merdiven altında devre dışı bırakılması, bunun denetlenmemesi ve araç muayenesinde hafif kusur (HK) sayılıyor,

- Şehirlerarası otobüsler üç şeritli otoyolda en sağ şeritte ve 100km/h hızı aşmadan gitmeleri gerekirken sürekli ikinci şeritten ve önlerinde bir araba veya otobüs varsa da üçüncü şeritten solluyorlar. Hızları en az 120km/h.

- Kamyonlar üç şeritli otoyolda en sağ şeritte ve 90km/h hızı aşmamaları gerekirken birinci şeridin yanı sıra ikinci şeridi kesintisiz kullanıyorlar,

- Otoyollarda takip mesafesi (gidilen hızın yarısı metre cinsinden) kuralına uyulmuyor,

- Otobüslerde yolcuların emniyet kemeri takması zorunlu olmasına karşın takan yolcu oranı çok düşük,

- Uykusuzluk ve dalgınlık nedeniyle ortaya çıkabilecek arkadan çarpma kazalarını önlemek amacıyla 2016 model yılı itibariyle şehirlerarası otobüs ve kamyonlarda fabrika çıkışı standart donanım olan ESP, AEBS ve LDW’yi içeren Elektronik Sürüş Destek Sistemindeki AEBS ve LDW’nin sinyal vermeden şerit değiştirilmesine izin vermediği gerekçesiyle, sürücü tarafından iptal ediliyor,

Hızın artması aracın sahip olduğu kinetik enerjiyi hızın karesiyle artırır. Örneğin:

- Otobüsün 100km/h yerine 120km/h ile gitmesi hızını %20 artırırken kinetik enerjisini %44 artırır.

- Üç dingilli 24 ton ağırlığındaki bir otobüsün 100km/h yerine 122km/h ile gitmesi durumunda kinetik enerjisi, 100km/h ile giden her biri 18 ton ağırlığındaki iki tane iki dingilli otobüsün kinetik enerjilerinin toplamına eşittir.

- Kinetik enerjideki bu artış çarpışma sonrası hasarı da bu oranda artırır.

Değerlendirme:

1) Uretilen ve ithal edilen Araçlarin frenleri AB mevzuatlarina uygun, 

2) UAB araç muayenesi AB mevzuatlarina uygun degil. Agir tasit fren muayenesinde çok ciddi noksanlar var. Çekici fren muayenesindeki noksanlar fren tutmama kazalarini onleyemeyecek seviyede, 

3) araçlarin bakim ve tamirleri ile ilgili mevzuatlarimiz cok zayif. Yetkili servisler dışında sorunlar var, 

4) otoyollardaki hizlarin artirilmasi buyuk hata. AB'de  otoyollarda kamyon 90km ve otobus 100km.

Alınması gereken acil tedbirler:

- Avrupa Parlamentosu 18.5.2022 COM/2022/24/final  “hızlar düşürülsün” kararının aksine ülkemizde 1.7.2022’de otoyollarda otomobillere hız artışı kararı iptal edilmeli,

- Otoyollarda hız, şerit disiplini ve takip mesafesi denetimleri yapılmalı,

- Araç servisleri, denetim, kayıt ve sorumluluk altına alınmalı, merdiven altı önlenmeli,

- UAB araç muayene kusurlar tablosu gözden geçirilmeli ve noksanlar giderilmeli,

- Almanya’daki SP denetimine benzer bir şekilde ağır ticari taşıtlar MMO işbirliğiyle yetkili servislerde yılda üç ilave OBD ağırlıklı denetime alınmalı,

- AdBlue/DPF/EGR, Elektronik Sürüş Destek Sistemi (ESP/AEBS/LDW) iptali önlenmeli,

- Hız sınırlayıcılar kamyonlarda 90km/h, otobüslerde 100km/h’a ayarlanmalı,

Alpay Lök / Mak. Y. Müh. / 21.08.2022