Sektörün taleplerine bakış

Gazetemizin geçen sayısında otobüsçülük sektörü temsilcilerinin sektör adına talepleri yayımlandı.  Böyle bir girişimi önemli bulduğumu belirteyim. Ancak talepler üzerinde tek tek durulması gerekiyor. Bunları gözden geçirelim.

Köprü konuları 

Köprü konusu olarak iki tane konu var. Birincisi Osman Gazi Köprüsü. Bu köprü özel sektörce yapılıp, işletiliyor. Günlük 40 bin aracın geçeceği araç başına 35 dolar ödeme yapılacağı işletmeciye devletçe taahhüt edildi. Geçen taşıt sayısı taahhüt edilenin çok altında. Kışın bu rakam daha da düşecek. Dolayısıyla devlet büyük bir ödeme yapmak zorunda. Bu rakamın daha da düşürülmesi hemen hiç mümkün değil.  Üstelik otomobillerin ücreti yanında otobüslerin ücretinin fazla olup olmadığı tartışılmalı. 

İkinci konu Yavuz Sultan Selim Köprüsü. Öteden beri Boğaziçi (Şehitler) Köprüsü’nden tek kişilik özel otomobiller geçerken toplu taşıma aracı olan otobüslerinin geçmemesini anlayamadığımı, bunların geçişine izin verilmesinden öte tercihli şerit ayrılması gerektiğini hep belirtmişimdir. Şimdi artık Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’nün de yasaklanıp Yavuz Sultan Selim’e zorlanması anlaşılır gibi değildir. Yakın köprüleri özel araçlara verip, otobüsleri uzak köprüye yönlendirmek toplu taşıma anlayışını baltalamak demektir.  Bu nedenle böyle bir şey kabul edilemez. Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nden de geçişi artırarak işletmecisine para kazandırmak hedefleniyorsa bunun başka yolları da bulunmalıdır. 

Koltuk sayıları    

Birincisi özmal-kiralık araç ilişkisi. Ben taşımacılık yapmak için gerekli asgari özmaldan sonrasını kontrol altında tutmanın gerekliliğine inanmam. Asgari özmalı olan firma istediği kadar araç kiralayabilmelidir. Serbest ekonomi anlayışı budur.  Kendi sermayenle iş yapma mecburiyeti olamaz.  Ancak firmalar özmal araçları ile para kazanamıyor gerekçesini de anlamıyorum. Firmalar aldıkları araçlardan para kazanamıyor ise bireysel araç sahipleri nasıl kazanacak?

İkinci konu asgari özmal koltuk sayısının artırılması. Bu daha az firma olması amacına yönelik bir taleptir. Bunun açıkça belirtilmesi gerekir. Bu, rekabeti kısıtlama amacı taşıyor. Halbuki serbest piyasada rekabeti kısıtlamak değil, artırmak gerekir.  Eğer asgari özmal miktarı, firmanın sorumluluklarını yerine getirmeye yetmiyorsa artırılabilir. Ama rekabeti kısıtlamak amacıyla artırılamaz. 

10 kişilik tek taşıtla bile D4 yetki belgesi alabilen taşımacıların aynı sorumlulukları yok mu ve sorumluluklarını yerine getiremiyorlar mı? Gazetemizde de ifade edildiği üzere tek taşıtla D1 veya D2 belgesi alabilmek isteyen taşıt sahiplerine ne diyeceksiniz?

Üçüncü konu da; 50 özmal koltuk yerine 35 özmal koltuğa bir hat verilmesi talep ediliyor. Bu talep yerinde. Ancak niye koltukla ilgileniliyor? Koltuk sayısı yerine araç sayısı dense hiç bu sayılarla uğraşılsa daha iyi olmaz mı? Bence özmal araç başına 1 hattır desinler. 

Terminal konuları 

T belgeli terminallerden kalkış yapılması, kanun ve yönetmeliğe göre zaten zorunlu.  Ayrıca ne isteniyor? Denetim yapılması isteniyorsa, bu belirtilsin. Denetim yapılmıyorsa, yapılmıyor densin. 

İkinci konu terminallerin yeri ve işletilmesi konusunda bir düzenleme isteniyor. Bu düzenleme nerede yapılacak, kim yapacak? Terminallerin yerlerinin yanlış belirlendiği kabul. İşletilmesi için de ne düşünülüyor? Otobüsçüler bu işletmeyi kendileri mi yapmak istiyor? Eğer istek buysa üzerinde bir kez daha düşünülsün. Özel sektör daha mı iyi işletmecilik yapıyor!  

Üçüncü konu uluslararası taşımalarda terminal kullanımı. Buna çok sevindim. Artık Türkiye’deki terminal konuları çözülmüş ki,  yurtdışındaki terminal konularına ilgi gösteriliyor. Ancak galiba durum öyle değil. Hangi ülkede faaliyet gösteriyorsanız, o ülkenin kurallarına uyarsınız. Terminal zorunluluğu olmayan bir ülkeden gelen taşımacı Türkiye’deki terminal kuralına uymak zorundadır.

Gürcistan’da terminal kuralı yoksa Türk taşımacılarına bu kural orada uygulanamaz. Gürcistan terminal kuralı getirirse tabiî ki hem Gürcü otobüsçüler hem Türk otobüsçüler bu kurala uymak zorundadırlar. Ancak niye Gürcistan’la ilgilenildiğini anlamış değilim, hele hele Batum’un niye konu edildiğini hiç. Yoksa Batum Türkiye’ye bağlandı da haberimiz mi yok?   

Bilet konuları 

Tüm acentelik belgeleri  (F) olsun ve tüm modların biletleri satılsın isteniyor. F2 belgesini alan herkes tüm acentelik işlerini yapabilir. Bunları bir belgede toplamanın gereği yok. Ancak F belgesi karayolu seyahat acenteliği belgesidir. Tüm modların seyahat acenteliği işleri Seyahat Acenteleri Kanunu’nda yer almaktadır. Onların yaptıkları işleri bunlara nasıl yaptırabilirsiniz? F belgeleri karayolu taşıma mevzuatında yer alıyor. Karayolu taşıma mevzuatıyla havayolu-denizyolu-demiryolu biletlerinin satışını düzenleyemezsiniz. Karayolu mevzuatındaki F belgelerine bu hakkı veremezsiniz. En iyisi siz gidin TÜRSAB ile konuşun. Başaran Ulusoy uzağınızda değil, tanımadığınız biri de değil.

Neden olmasın! Havaalanında ticari yer işletmenin kuralları belli. İsteyen gider orada bir yer bulur, alır, parasını öder ve bilet satar. Bunun önünde bir engel yok ki. İkinci olarak, burada aktarma merkezi isteniyor. Daha kolayını istesinler. Buradan yakın illere direkt otobüs kaldırılmasını niye söylemiyorlar ki? Daha büyük kolaylık olur. 

Diğer konular

Otobüs ihracatı için teşvik, fuar,  yer. Fuar ve satış yeri ticari konulardır. Bu yeri bulmak, kiralamak, bedelini ödemek, ticari faaliyet sahibine düşer. Kimse size yer göstermez, göstermek zorunda da değildir. Ancak teşvik için engeller varsa onları belirtirsiniz, teşvikini istersiniz.

Personel sertifikalandırılması

Yardımcı personelin sertifikalandırılması isteniyor. Mevcut personel sertifikalandırılacaksa, ne sağlayacak? Eğer eğitim amaçlanıyorsa, mevcut personele eğitim yapılmasını da kabul edecek misiniz? Eğitim yapmadan sertifika verecekseniz neye yarar? Yoksa eğitim vererek, para kazanma merakı mı var acaba?

Haklı bir talep. D2 belgesiyle tarifeli sefer yapılmaması gerekir. Bunun denetimle önlenmesi gerekir. Ancak bunun karşılığında da D1 ile grup taşınmamalı. Bazı yerlerde D1’ciler de buldukları grupları götürmüyorlar mı? Üstelik bu otobüsçülerin iç işi, kendi aralarında anlaşsınlar.

Koordinasyon Kurulu kurulması 

Taşımacıların sorunlarını belirleyip, iletme amaçlı bir kuruldan söz ediliyor. Yeterince örgüt ve kurul yok mu? Bunlar yetmiyor mu? Hemen ‘Lojistik Koordinasyon Kurulu var’ denilebilir. Lojistik diğer bakanlıkları da çok fazla ilgilendiren yanları da olan bir konu ve daha çok uluslararası taşımacılığın konusu. Yolcu taşımacılığı ise çok ağırlıklı olarak yurtiçi. Dolayısıyla doğrudan benzerlik kurulamaz. Bu konu üzerinde daha fazla düşünülmeli; neyin amaçlandığı, inandırıcı bir biçimde açıklanmalı. 

Herkese iyi haftalar diliyorum. ■