Irak taşımalarında C1 vizesi istiyoruz

RÖPORTAJ: ERKAN YILMAZ

Otobüsçülük sektörü artan maliyetlerle birlikte yaşanan zorlukları atlatmanın uğraşı içindeyken bir yandan da çevre ülkelerle yaşanan anlaşmazlıkları da aşmak zorunda.  Bir yıl önce, Irak’tan ülkemize otobüslerle günde iki bin 500 kişi gelirken vize engeli ile birlikte bu sayı 250’lere kadar düştü. İstanbul’dan Irak’a taşıma yapan 10 dolayında firma var. Ancak şu anda İstanbul’da ev alan Iraklı vatandaşlar bile vize alamamanın sıkıntısını yaşıyorlar. Iraklı vatandaşların vize engeline uğramasının sıkıntı yarattığı sadece otobüsçülük sektörü değil; oteller ve ticaret yapılan iş yerleri de etkilendi. Yaşanan sıkıntıları konuşmak üzere Kırmızıgül Turizm Yönetim Kurulu Başkanı Fasih Kırmızıgül ve Best Van Turizm Yönetim Kurulu Üyesi İrem Bayram ile bir araya geldik.  

Vize engeli zarar veriyor

2017 yılında firmalarının 20’inci yılı olacağını belirterek açıklamalarına başlayan Kırmızıgül Turizm Yönetim Kurulu Başkanı Fasih Kırmızıgül, “Iraklı vatandaşlara uygulanan vize nedeniyle sıkıntı yaşayan sadece otobüsçülük sektörü değil. Tüm sektörler bundan etkilendi. Iraklı vatandaşların İstanbul’da evleri var ama vize alıp evlerine gelemiyorlar” sözleriyle dert yanıyor.

En zor dönem

20 yıllık süreçte en zor dönemi yaşadıklarını ifade eden Kırmızıgül, “Bunda en büyük etken Irak taşımalarında vize engelinin bulunması. Bir yıl öncesine kadar Kerkük’e günde İstanbul’dan 3 sefer yapabilirken şimdi, bire hatta 2-3 günde bire indi. Bir yıl önce otobüslerle günde 2 bin 500’ü aşkın Iraklı ülkemize gelirken bu sayı şu anda 250’ye kadar geriledi” dedi.

2016 Aralık ayında vize engelinin başladığına dikkat çeken Kırmızıgül, “Yaptığımız tüm görüşmelerde yıl içerisinde hatta 7’nci ayda bunun kaldırılacağı yönünde bir izlenim oluştu. Birkaç ay önce bir haber çıktı ama yanlış olduğu ortaya çıktı. En son da televizyonlar, internet haber siteleri Iraklı vatandaşlara vizenin kaldırıldığı haberini verdi. Biz de duyunca çok heyecanlandık. Ancak yanlış haber olduğu ortaya çıkınca ikinci bir kez hayal kırıklığı yaşadık. Haber daha sonra, umumi değil hususi pasaportlar olarak düzeltildi. Ama zaten hususi pasaportu olanlar, yani ‘diplomatlar’ gelip gidebiliyordu. Onlar için bir sorun yoktu” dedi.

Beklediğimizi bulamadık

Yaşanan sıkıntıları aşmak için Almanya ve Romanya’ya seferler açtıklarını, ancak yolcu azlığı nedeniyle bundan da vazgeçmek zorunda kaldıklarını belirten Fasih Kırmızıgül, “Araçlarımızı yaz sezonunda iç hatlara verdik. 2 ay iş yapacaktık. Ona da darbe girişimi zarar verdi, 2016 yılında beklediğimizi bulamadık. Hacca otobüs götürme işi de yapıyorduk. Suriye kapanınca, Irak’tan denedik. Orası da kapanınca gemi ile Mısır’a götürmeye denedik. Orada da Mısır çok engel çıkarttı. Hac işini de yapamaz olduk” dedi.

Türkiye’ye gelen Iraklı vatandaşların birçoğunun gayrimenkul yatırımı yaptığına da dikkat çeken Kırmızıgül, “Vatandaşın evi var burada, ama vize alamadığı için gelemiyor. Kendisine alsa bile ailesine alamıyor. Çoğu uğraşmaktan bıktı ve gelmekten artık vazgeçti. Aldıkları gayrimenkulleri de satmaya çalışıyorlar. Iraklı vatandaşların ülkemize gelmesi sadece otobüsçülük sektörünü değil, birçok sektörü etkiliyordu. Oteller, restoranlar doluyordu. Tekstil, ev eşyaları satılıyordu. Bir Iraklı, her gelişinde en az 5-10 bin dolar harcıyordu ülkemizde. Avrupa Birliği’nden 3 milyar dolar beklerken, bizim zararımız en az 30 milyar dolar oldu. Ekonomimiz ve turizm sektörü bu kadar sıkıntıdayken bu kararın alınmasını ve devam ettirilmesini bir türlü anlayamıyoruz” dedi.

AB oyaladı 

Vize engelinin, AB’nin Türkiye’ye vaat ettiği vizesiz geçiş ile alındığına inandığını ifade eden Kırmızıgül, “Avrupa bize, ‘vizesiz geçiş imkanı vereceğim, sen yeter ki Ortadoğu vatandaşlarına vize uygula’ dedi. Biz de bu kararı aldık ama AB’den bu karar çıkmadı. Çıksa ne olacak ki, bizim ekonomimizin dövize, turiste ihtiyacı var; turist göndermeye değil.  Türkiye’yi oyaladılar. Ama bundan sadece otobüsçüler değil tüm ülke zarar etti” dedi.

Güvenlik noktasında sıkıntı yok

Taşınan yolcuların güvenlik açısından hiçbir sorun oluşturmadığını da belirten Kırmızıgül, “Gümrük noktasında çok ciddi kontroller var. Sadece bizim tarafta değil, Irak tarafında da bu böyle.  Ayrıca gümrükten çıktıktan sonra ülkemizde 10 kontrol noktasını geçiyoruz. Bugüne kadar hiçbir sorun yaşamadık. Biz taşıdığımız yolcuları da tanıyoruz zaten. Türkmenleri; Kerküklü, Dohuklu, Erbilli ve Zaholuları taşıyoruz. Can güvenliği yok sözleri de anlamsız. Can güvenliği olmasa biz niye personelimizi, 1 milyon TL tutan aracımızı oraya gönderelim. Biz bir an önce yaşanan siyasi durumun da normale dönmesini ve vize imkanının tekrar getirilmesini istiyoruz” dedi.

İran, Azerbaycan ve Lübnan’a yöneldiler 

“Iraklı vatandaşlar ülkemize gelmek istiyor. Biz onları geri çeviriyoruz” diyen Fasih Kırmızıgül, “Tabii, onlar da buraya gelemeyince, başka ülkelere yöneldiler. Şimdi İran, Azerbaycan ve Lübnan’a gidiyorlar. Oraya döviz bırakıyorlar, eşya satın alıyorlar.  Ama halk Türkiye’yi çok seviyor. Onların ilk tercihi biziz aslında” dedi.

Sefer iptallerindeki cezalar 

Yolcu azlığı nedeniyle zaman zaman sefer iptaline gitmek zorunda kaldıklarını da vurgulayan Kırmızıgül, “Bu seferde sefer iptali nedeniyle cezalarla karşı karşıya kalıyoruz. Bunu birçok kez Bakanlığa, TOFED yetkililerine ilettik. ‘Cezaları kaldıracağız’ dediler ama bir gelişme olmadı. Ceza miktarında biraz indirim yapıldı, ama yaşanan bu durumda bile cezalar ağır” diye konuştu. Kırmızıgül, kendisini bildiğinden bu yana otobüsçülük sektörüyle ilgilenilmediğinden yakındı: “En çok zorluk çekenler otobüsçüler. TÜRSAB, havayolcuların sorunları ile ilgileniyor. Uçakla Iraklıların gelmesi için vize imkanı getiriyorlar. Ben de TÜRSAB üyesiyim ama ilgilenen yok.” 

Son 6 aydır çok büyük sıkıntı yaşadıklarının altını çizen Kırmızıgül, “6 aydır ne vergi, ne çalışanların sigortalarını, ne de maaşlarını ödeyebiliyoruz. Bir sene önce 40 kişi çalıştırırken şu an 15’e düştü. Araçlarımın 4’ü çalışıyor. 6’sı sahilde yatıyor. Herkes aracını satmak istiyor ama alıcı yok. Irak’a vize kaldırılsa yolcunun yanı sıra ikinci el otobüs ihracatında da büyük bir gelişme olur. Şu an bile birçok otobüs satışı oluyor. Günde 5-10 otobüs satılıyor. Ben de bir aracımı satacağım. Vize kaldırılsa bu sayı bir anda 100’e çıkar, çünkü daha yeni model araç talebi var.  Özellikle 50-55 koltuklu araçlarla ilgileniyorlar. İran üzerinden çok otobüs satılıyor. Önümüz kış, eğer vize kalkmazsa bu firmaların hiçbiri yaşayamaz. Borç ertelemesi gibi imkanların getirilmesi çok önemli. Biz ya yeni kredi çekerek ya da otobüs satarak borçları ödemek durumunda kalıyoruz” dedi.

Yakıt sınırlaması 

Fasih Kırmızıgül, gümrüklerde 350 litre sınırı nedeniyle de sıkıntılar yaşadıklarını söylüyor: “Kapıkule’den, İpsala’dan geldiğinizde böyle bir uygulama yok. Habur’da böyle bir uygulama var. Zaten bizim aracımız İstanbul’a gelene kadar 1100-1200 litre yakıt tüketiyor. Gereksiz cezalarla karşı karşıya kalıyoruz. Habur Gümrüğü’ndeki yolcu salonları geçen sene yetersiz kalıyordu. Şimdi yolcu olmadığı için yetersizlik görünmüyor. 

Duadan başka çare yok 

Yaşadıkları sorunlara çözüm arayışında, Fasih Kırmızıgül’ün tek umudu dua etmek: “Tek şansımız artık dua etmek ve beklemek.” ■