En önemli sorunumuz artık şoför bulamamak
Yaz sezonunu geride bıraktık. Seçimden sonra oluşan ekonomik politikalarla birlikte maliyetlerimizde çok yüksek artışlar oldu. Sadece akaryakıt, bakım, sigorta, yol, köprü, otogar çıkışları değil personel maliyetlerimiz de çok arttı. Artık sektörümüzün en önemli sorunu; şoför bulamamak. Bugün 25 bin TL’ye şoför bulunamıyor. Firmalar seferlerini iptal etmek zorunda kalıyor. Şoför sorununa bir an önce çözüm bulunmalı. Bu kadar işsizliğin olduğu bir ortamda şoför sorunu yaşamamız hem sektörümüzün beceriksizliğinden, hem de politikaların yetersizliğinden kaynaklanıyor.
Şoförlük meslek olmaktan çıkarıldı
Şoförlerin eğitimleri yetersiz, standartları düşük ve çalışma şartları ağır. Mevsimlik işci statüsü gibi yazın kaptan alımı yapılıyor, kışın ise işten çıkarılıyorlar. Yani şoförlük sektörümüz tarafından meslek olmaktan çıkarıldı. Eğer şoför sorununu çözemez isek daha çok kaza yaşayacağız. Her kaza sonrasında hem can kaybı nedeniyle büyük üzüntüler yaşıyoruz, hem de tobüs işletmeciliği çok büyük bir itibar kaybı yaşıyor.
Bu süreci hep birlikte tedavi edecek bir çözüm bulmalıyız. Ulaştırma Bakanlığı’nın, İçişleri Bakanlığı’nın, Milli Eğitim Bakanlığı’nın , meslek örgütlerimizin herkesin sorumluluk alarak şoförlüğü meslek haline getirecek adımların atılmasını sağlaması gerekiyor. Mesleki Yeterlilik Kurumu’nun devreye girmesi de gerekiyor. Mevsimlik işci statüsünden çıkarılmalı. Şoförlerin dinlenme şartları, ekonomik koşulları ele alınarak şoförlük mesleğine yeniden itibar kazandırmamız, insanların tekrar bu mesleği severek yapacağı hale getirmemiz gerekiyor. Belki muavinlik sisteminin de geri getirilmesi gerekiyor. Eğer hızlı çözümler üretemez isek, önümüzdeki süreçte şoför sorunu çok daha ileri boyuta taşınacak.
Bu noktada atılacak ilk adım, özellikle ticari araçlarda şoförlük yapmaya yönelik belli bir dönemde eğitim verilmesi, eğitimin sonunda sertifika verilmesi. Ayrıca sağlık kontrollerinin periyodik olarak yapılması da gerekiyor. Uykusuz ve yorgun şekilde şoförlerin yola gitmesini doğru bulmuyoruz. Bunu firmaların kendi iç denetim sistemi ile çözmeleri gerekiyor.
Şoför Çalıştayı
Şoför sorunu üzerine en son TOBB bünyesinde Şoför Çalıştayı yaptık. Çok verimli bir toplantı oldu. Ama toplantı sonrasında hiçbir adım atılmadı. Konuşularak meselelerin çözülemeyeceğini bilmemiz gerekiyor. İcraat noktasında kimse sorumluluk almıyor.
Sektörü çok zor günler bekliyor
Şu anda petrolün varil fiyatı 100 dolarlara yaklaştı. Yılbaşından önce akaryakıt fiyatları 50 liraları bulabilir. Bu seviyeler artık çok yakın görünüyor. Akaryakıt fiyatı derken araç fiyatları da çok yükseldi. Tamir, bakım, sigorta, kasko derken hakikaten sektör tarihinde hiç yaşanmamış bir kriz yaşayacağız. Sektörü çok zor günler bekliyor. Sektörün yaşama şansı kalmadı. Yapmak zorunda olduğun seferlerin maliyetlerini karşılayamadığınız süreçte iflasa doğru gidilecek. Sektörümüz tarihinde hiç olmadığı kadar bir karanlığın içine sürükleniyor. Karayolu yolcu taşımacılığı giderek yapılamayacak hale geliyor.
Yıllardır 3. köprü konusunu da bir türlü çözemedik. 140 km hergün fazla yol gidiyoruz. 30 bin tonun üzerinde akaryakıtı çöpe atıyoruz. Zaman kaybediyoruz. 2. köprüyü de kullanma izni verilsin. Hangisi açıksa oradan gidelim. Aynı parayı alsınlar. Bunu çok kez söyledik, yazdık çözüm üretilmedi. Gidiş ve dönüştü 140 km fazla yol 3.şoför gerektiriyor. Ciddi bir maliyet. 3. Köprü 2 Ağustos 2024’te devlete geçiyor. Devlete geçtikten sonra en azından 3. Köprü şartı kaldırılsın.
UETDS sadece ceza kesmek için kullanılıyor
Bakanlığın firma kuruluşunu daha da zorlaştırması ve yaz aylarında aç-kapa şeklinde firmaların kurulmasını önlemesi gerekiyor. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ulaştırmama ve engelleme bakanlığına dönüştü. UETDS denilen sistem sadece ceza kesmek için kullanılıyor. UETDS sistemi ile sektörü terbiye etmeye çalışıyorlar. Denetimlerde, korsan taşımacılığa yönelik hiçbir yaptırım uygulamayan İçişleri ve Ulaştırma Bakanlığı’nın kendini gözden geçirmesi gerekiyor. UETDS sistemi bu sektöre çakılmış en büyük kazıktır. Çok doğrudur. Ama doğru olduğu kadar da adaletsiz ve haksız bir şekilde kullanılıyor. Yalnış yapana hiçbir yaptırım yok. İşini ufak tefek hatalarla yapmaya çalışana cezalar kesiliyor.
‘UETDS sisteminden çıkalım’ diyenler var
Sektörden toplu olarak UETDS sisteminden çıkalım diyenler var. Ceza yazılırsa da kontak kapatalım diyenler var. Zaten bu kadar yüksek maliyetlerle sektörün daha fazla yürüme şansı da yok. Kontak kendiliğinden kapanacak. Kapanmayan kontaklarda kaza riski yaşayacak. Bu gerçekleri görsünler ve sesimize kulak versinler. Bizleri dinliyorlar, sağolsunlar ilgiyle not alıyorlar ama aksiyon göremiyoruz. Gördüğümüz aksiyon sadece ceza sistemi. Şu ana kadar Ulaştırma Bakanlığı’ndan sektörün lehine hiçbir düzenleme yapıldığını görmedik. Biz denetimden kaçmıyoruz ama denetimlerin esaslarının iyi belirlenmesi gerekiyor. Korsan taşımacılara herşey serbest. Gitsinler, Beylikdüzü’nde hergün binlerce, onbinlerce insan Trakya’ya korsan taşıtlarla gidiyor. Bunu Ulaştırma Bakanlığı’da, bölge müdürlüğüü , içişleri bakanlığı’da biliyor ama usulsüzlük cezası 1600 TL. Bu da caydırıcı olmuyor Demek ki, daha ağır yaptırımların olması gerekiyor. ■
