Otobüs firmalarının pazarı giderek daralıyor

Ramazan Bayramı öncesinde, “buruk bir bayram’ geçirdiğimizi bir önceki yazımda dile getirmiştim. Bayram ve onun öncesindeki günlerdeki hareketlilik beklentilerin çok çok altında kaldı. Son zamanlarda yaşadığımız en buruk bayramlardan bir tanesi oldu. Bunun birkaç nedeni var. Birincisi ekonomik nedenler. Bayramın seçim öncesine den gelmesi.. En önemli nedenlerden birisi de her hafta evine gidip, okuluna dönen öğrencileri hem yüz yüze eğitimin olmaması hem de ekonomik nedenler nedeniyle bu bayramda taşıyabilmek mümkün olmadı. olarak gBütün bu etkenler nedeniyle hareketlilik beklentilerin yüzde 50 altında kaldı.

Ankara-Sivas Hızlı Tren hattı 26 Nisan’da açılışı yapılarak hizmete girdi. Açılışla birlikte tren hattında seferlerin 1 ay ücretsiz yapılacağı da açıklandı. Ülkemiz adına yapılan bütün güzel yatırımlar bizleri de tabi ki mutlu ediyor. Ancak ücretsiz taşımalar sonrasında hızlı tren hattının fiyatlarının ne olacağı da sektörümüzü yakından ilgilendiriyor. Gelen haberler karayoluyla rekabetçi bir fiyat yapılanması olacağı şeklinde. Otobüs bilet fiyatlarının çok altında bir fiyatlama sistemi ile gidilmesi sürdürülebilir bir politika değil. Demiryolları zarar ediyor, havayolu taşımacılığı iç hatlarda zarar ediyor.

Dünyada artık ulaşım hizmetlerinde ‘kullanan öder’ anlayışının yerleştiği bir döneme doğru gidiyoruz. Gelişmiş ülkeler bile bu şekilde bir sübvansiyon yapmazken ülkemizde bunun yapılıyor olması haksız bir rekabet ortamı yaratıyor. Biz hiçbir destek almadan, yüksek vergiler ödeyerek hizmet sürecimizi devam ettirirken devletin işlettiği havayolları ve tren hatlarında bilet fiyatları otobüs bilet fiyatlarından ucuz. İstanbul-Van uçak fiyatı 600-800 lira. Otobüs bilet fiyatı ise 700 TL’nin altında maliyeti karşılamıyor. Sonra da vatandaş, ‘otobüs bilet fiyatları fahiş seviyede’ diyor.

Ama neye göre fahiş. Maliyetleri hesapladığınızda hiç de fahiş olmadığı görülüyor. Bu hem karayolu, hem demiryolu hemde havayolları açısından sürdürülebilir bir yapı değil. Devletin çok ciddi vergi kayıpları var. Havayolu ve tren taşımacılığı ile haksız bir rekabet yapılıyor. Sektörümüzün pazarı giderek daralıyor. Havayolu taşımacılığı 10 katın üstündeki büyümesini sektörümüzdeki yolcuları alarak elde etti. Sektörün omurgası konumunda olan İstanbul-Ankara hattında tren çok ciddi bir şekilde yolcuyu aldı. Şimdi Ankara-Sivas hattı da o hatta çalışan otobüs firmaları için çok ciddi bir pazar daralması yaşatacak.

Orta ve uzak hatlarda uçak ve tren ile yarışırken kısa mesafeli hatlarda kayıt dışı taşımacılık ile mücadele etmek zorunda kalıyoruz. Bir yandan da belediyelerin havalimanlarına yönelik tekel bir yapıda yaptıkları taşımalarda sektörümüze büyük zararlar veriyor.

Bu koşullar altında mücadele eden dünyanın en kaliteli karayolu taşımacılığına sahip olan sektörümüz giderek bu değerini kaybediyor. Firmaların yaşadığı ekonomik darboğaz şoför sorununa, ulaşım güvenliğine, ulaşım kalitesine çok neden olumsuz etkileri olmaya başladı. Artık birkaç ay iyi seviyede yolcu taşıyarak yılın zararlarını kapatmak mümkün değil. Karayolu yolcu taşımacılığında yeni düzenlemelere ihtiyaç var. Biz sektöre yönelik taleplerimizi seçim sonrasında dile getirmeye devam edeceğiz.

Bu şartlar altında mevcut firmaların yeni otobüs yatırımına yönelmesi zor. Bu nedenle 1 özmala 2 kiralık şartını 3 kiralık çalıştırma şekline dönüştürülmesi gerekiyor. Firmaların kazançları eski seviyelerde olmadığı için şoför sorunu giderek büyüyor. Bu durum ulaşım güvenliğine de zarar veriyor. Şoförlerin büyük bir kısmı daha yüksek kazanç elde edebilecekleri lojistik tarafına veya belediyelerin şehirçi taşımalarına yöneliyor. Karayolu yolcu taşımacılığında artık yatırımlar yeniden gözden geçirilmeli ve kaynak israfının önüne geçilmeli. Araçların daha verimli kullanılması sağlanmalı ve kaynakların doğru yönetilmesi gerekiyor. Şu an herşey, herkes 14 Mayıs’daki seçimlere odaklanmış durumda. Okullar kapanana kadar da sektörde yoğun bir hareketlilik beklenmiyor