Wenzhou tren kazası örneğinde Çin’deki yolsuzluk, guanxi ve sansürün Yüksek Hızlı Demiryolu projelerine etkisi ve sistemin işleyişi inceleniyor.
Belirli bir örnekte bir mevcut durum çalışması göstergesi; Çin’de belirli sosyal süreçlerin (yolsuzluk, guanxi ve sansür) nasıl işletildiğinin tanımlanmasına imkân tanımaktadır. Bir olayın (Wenzhou tren kazası) derinlikli bir şekilde tanımlanmasında Çin hükümetinin iç işleyişinin ve tren kazası ile ilgili sürecin iyi bilinmesi gerekmektedir.
Veriler; Çin gazeteleri (hem devlet ve hem de özel), Amerikan gazeteleri, akademik makaleler ve resmi web siteleri dâhil olmak üzere geniş aralıktaki bir kamu kaynağından toplanmıştır. Bu söz konusu çok çeşitli kaynakların sınanması vasıtası ile Wenzhou tren kazası ile ilgili mümkün olan en kesin zaman çizelgesi yapılandırılmıştır. Çin hükümeti bilgi paylaşmaması ile tanınır iken bu olay; resmi raporlar tarafından kamu vicdanına dayalı olarak duyurulduğundan dolayı yeterince duyulmuş durumdadır. Söz konusu zaman çizelgesi, hükümet raporları ve medya kapsamı, olaylar silsilesinin analizine imkân verecek ve Çin’deki yolsuzlukta guanxi ve şeffaflığın etkisi hakkında genel sonuçları ortaya çıkaracak bir resim meydana getirmiştir. Söz konusu sonuçlar ve gözlemler uzun çalışmalar dizisinin bir parçası olup benzer bulgulara işaret etmektedir. Dolayısı ile hassas konularda sosyal bilimler araştırmasının yürütülmesi zor iken ilgili muhtevalar kapsamındaki yoğun araştırmalar benzer bulgulara yönlendirebilmekte ve toplam değerleri bağlamında incelendiğinde ise sosyal olguların bilimsel anlayışını destekleyen anlamlı gözlemler yapılabilir.
Bu mantık ile niteliksel araştırmalar niceliksel araştırmalarda olduğu gibi aynı tarzda kolaylıkla genelleştirilemez fakat mevcut durum çalışmasının hedefi ‘Çin’de bütün trenler kaza yapmaktadır’ açıklamasına ulaşmak değil bilakis yolsuzluk ve sansürden de öte derin ve zengin bir anlayış mekanizması geliştirmek ve bunların bir yolsuzluk ikliminde nasıl beyaz yakalı suçlarına etkidiğini çözümlemektir.
Sürekli hızlı gelişim macerasından dolayı Çin; geniş coğrafi havzasının uzak bölgelerini birbirine bağlayan bir yüksek hızlı demiryolu (YHD) sistemi üretmek için bir strateji uyarlamıştır. Model Japonya yüksek hızlı demiryolu (YHD) sistemine dayanmakta olup söz konusu sistem muhtemelen dünyadaki en güvenli ve en gelişmiş olanıdır. Hâlihazırdaki yüksek hızlı demiryolu (YHD) bir dizi nedenden dolayı Çin’de ekonomik suçların sınanmasında alışılmadık ölçüde faydalı olabilir. İlk olarak ülkedeki birçok büyük ekonomik suç örneğinden farklı olarak otoriteler tarafından bütünü ile sahiplenilmemekte ve esasen geniş çapta bir uluslararası baskıya maruz kalmaktadır. Söz konusu kaza dünya medyasının ilgisine mazhar olacak düzeye gelmiş olup dolayısı ile de hâlihazır ile ilgili kamunun bilgisi olağanın üzerindedir. İlgili raporlar hem kazanın nedenlerinin altını çizmekte ve hem de hükümetin müdahalesine konu olmaktadır.
İkinci olarak ise Wenzhou demiryolu trajedisi sadece projedeki eşi görülmemiş ölçüdeki eksikliklerden kaynaklanmamış olup ve fakat aynı zamanda da demiryolu bakanlığının olası kapatılması ile bağlantılandırılmıştır. Yüksek hızlı demiryolu (YHD) gelişimine ve Wenzhou kazasının her sosyal sınıftan mağdurlarının bulunmasına olan uluslararası ilgi ve dikkat, hükümeti kazayı incelmeye ve yüksek düzeyde kamusallaşmış bir rapor hazırlamaya zorlamaktadır. Demiryolu organizasyonu bilahare değişmiştir olup önceki demiryolu bakanlığı (DB) dağıtılmış ve ilgili idare iki yeni kuruma devredilmiştir. Bunlar Çin Demiryolu Grubu Ticari Holdingi ve Ulaştırma Bakanlığıdır. Bu söz konusu organizasyonel yapılanmadaki basit değişiklikler gerçekleşmiş olup bununla beraberdemiryolunun öncelikli problemlerine işaret eden rüşvet ve yolsuzluktan kaynaklı unsurlara yapılacaklar noktasında bu tedbirler sınırlı görülmektedir. Ülkenin ekonomi ve hız odağı daha genel olarak en iyi düzeyde ikincil rollere uyum düzenlemeleri ve yasal davranışların arka plana itilmesin dayalı bir iş çevresine odaklanmaya devam etme sonucunu doğurmaktadır.
Devam edecek...
