24.01.2025, 19:49

Dil ve gelecek

Gazetemizin sadık ve kadim okurları farkındadır, her röportajda karşımıza “noktasında” ve “sürecinde” çıkıyor. Yerli yersiz kullanılagelen bu iki sözcük son yıllarda pek bir moda. 

“Otobüs noktasında…” ya da “İkinci el satışı satış sürecinde…” cümlelerinde her iki kullanım da yanlış. Birincisinden başlayalım.

“Nokta”, bitiş demektir. Noktasında dediğinizde bitmiş anlamı doğar, ama bitmeyi değil başlamayı anlatıyor konuşan. Siyasetçilerin, kendilerinin özelliği olarak sık sık kullandığı bu sözcük o kadar yaygın hale geldi ki, televizyonlardan izlediğimiz, haberlerden okuduğumuz için bizler de kullanmaya başladık. Bu yanlışın bir yerde bitmesi gerekir; bitecektir de ama gelin biz öncülük edelim ve bitmesine önayak olalım.

“Süreç” ise zamanı da içeren ama üretimle doğrudan bağlantılı bir sözcük. Tabii ki her işin bir başlama, bir gelişme ve bitişi var, arada geçen zamana süreç diyoruz. Ancak otobüs satışında, ister ikinci el olsun isterse sıfır alıcı ile satıcı arasında bir üretim söz konusu değil. Tabii ki görüşmeler sürecek, pazarlıklar yapılacak ve bir anlaşmaya varılacaktır. Yine de bu geçen zamana süreç demek çok zor. Geçen gün, yine bir siyasetçinin “süreç” sözü kulağımı tırmaladı; zamana yayılan bir durum yoktu ortada. “eee, ııı” gibi konuşmayı ama ağırlıklı olarak dinlemeyi bozan anlamsız sesler yerine düşünmeyi de sağladığı için “süreç” veya “noktasında” deyip kendilerini kurtarmayı tercih ediyorlar. Onlar söyleyince de doğruymuş gibi hepimiz her yerde kullanıyoruz. Cümlenin anlamı düşüyormuş, anlatmak istenen konuyla bağlantı kurulması zormuş umursamıyoruz bile. 

Buna bir de “oldukça”yı eklemek gerekir. Yeterince anlamına gelen bu kelimeyi fazla, çok anlamında kullanıyoruz. Oysa yeterince, alabildiğine, olabildiğince gibi çok sayıda seçeneğimiz var.

“Türkçem ses bayrağım” diyor şair. Lafa gelince hepimiz hem milliyetçiyiz hem vatan millet diye canımızı siper edeceğimizi söylüyoruz, ama güzelim dilimizi zayıflatmak için hiç fırsat kaçırmıyoruz. Milleti tanımlarken “dili, dini, vatanı bir” demekten kaçınmıyoruz. Resmi belgelerde “bilinmeyen bir dil” olarak geçen 20 milyon insanımızın anadiline itiraz ederken kendi anadilimizi bozuyoruz. 

Bizim dünyaya tanıttığımız kahve, sade, şekerli veya sütlü olur. Gidin bir yere, bir kahve isteyin bakalım… Hemen soracaktır garson veya barmaid: Amerikano mu, latte mi? Sade deseniz, “yani, amerikano mu” diye teyit almaya kalkışıyor. Plaza dili olarak nitelendirilen araya yabancı -ağırlıklı olarak İngilizce- sözcük katılarak yapılan konuşma, anlamlandırmakta güçlük çektiğiniz için ne kadar itici geliyorsa bu yeni ama uydurukça kelimeler de o kadar itici. 

Latin dillerinde “tsch” yan yana gelince bizim tek harfimizdeki “ç” sesini veriyor. Düşünebiliyor musunuz, her şeyde ekonomik olmayı düşünen biz, yabancı dil hayranlığıyla anadilimizi yok etmeye koşuyoruz. Evet, haklısınız. Chicago yerine Şikago da örnek; tabii, burada dilimizin bir özelliğini daha vurgulamama izin verin. Chi her zaman “ş” olarak telaffuz edilmiyor; chicolate sözcüğünde bu kez “ç” oluyor.

Diyelim ki, bizden geçti diye düşünüyorsunuz, çocuklarınız, torunlarınız, birlikte çalıştıklarınız, komşularınız, oyun arkadaşlarınız için daha titiz olmayı düşünün. Gelecek bizim olsun. ■

Yorumlar (0)
banner116
banner117
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 21 57
2. Fenerbahçe 21 51
3. Samsunspor 22 43
4. Eyüpspor 21 39
5. Göztepe 21 34
6. Başakşehir 21 32
7. Beşiktaş 20 32
8. Kasımpaşa 21 28
9. Alanyaspor 21 28
10. Rizespor 21 27
11. Trabzonspor 20 26
12. Gaziantep FK 21 26
13. Antalyaspor 21 25
14. Konyaspor 22 24
15. Sivasspor 21 23
16. Kayserispor 21 20
17. Bodrum FK 21 16
18. Hatayspor 22 10
19. A.Demirspor 21 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 22 45
2. Erzurumspor 23 40
3. Karagümrük 22 39
4. Gençlerbirliği 23 37
5. Ahlatçı Çorum FK 23 35
6. Bandırmaspor 22 34
7. İstanbulspor 22 33
8. Keçiörengücü 22 33
9. Pendikspor 23 33
10. Boluspor 22 32
11. Ümraniye 22 32
12. Amed Sportif 22 31
13. Esenler Erokspor 23 31
14. Ankaragücü 22 30
15. Manisa FK 23 30
16. Sakaryaspor 23 30
17. Igdir FK 23 29
18. Şanlıurfaspor 22 28
19. Adanaspor 23 19
20. Yeni Malatyaspor 23 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 23 56
2. Arsenal 24 50
3. Nottingham Forest 24 47
4. Chelsea 24 43
5. M.City 24 41
6. Newcastle 24 41
7. Bournemouth 24 40
8. Aston Villa 24 37
9. Fulham 24 36
10. Brighton 24 34
11. Brentford 24 31
12. Crystal Palace 24 30
13. M. United 24 29
14. Tottenham 24 27
15. West Ham United 24 27
16. Everton 23 26
17. Wolves 24 19
18. Leicester City 24 17
19. Ipswich Town 24 16
20. Southampton 24 9
Takımlar O P
1. Real Madrid 22 49
2. Atletico Madrid 22 48
3. Barcelona 22 45
4. Athletic Bilbao 23 42
5. Villarreal 22 37
6. Rayo Vallecano 23 35
7. Girona 23 32
8. Osasuna 22 30
9. Mallorca 22 30
10. Real Betis 23 29
11. Real Sociedad 22 28
12. Celta Vigo 23 28
13. Sevilla 22 28
14. Getafe 22 24
15. Las Palmas 22 23
16. Leganes 22 23
17. Espanyol 22 23
18. Deportivo Alaves 22 21
19. Valencia 22 19
20. Real Valladolid 23 15